Teleskop #101
Haftalık ufuk turu…
Hiç denememektense, deneyip başarısız olmak yeğdir. (Faik Byrns, Hayalden Öte)
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK
Petit Pli, İngiltere’de kurulu bir şirket. Amacı tekstil endüstrisindeki israfa ve hızlı değişen modaya dur demek. Bu doğrultuda çocuklarla birlikte büyüyen kıyafetler üretiyor. Çocuklar, hem de en hızlı geliştikleri dönemde, özel bir teknolojiyle üretilen kıyafetleri 4-5 yıl süresince giyebiliyor. Üretimler etik olarak yapılırken, geri dönüştürülmüş lifler kullanılıyor. Böylelikle de önemli miktarda karbon salımı engellenirken su tasarrufu da yapılıyor.
Bloomberg'in haberine göre, Çin'in fosil yakıtlardan elektrik üretimi Mayıs ayında düştü; hidroelektrik ve güneş enerjisindeki artış, ülkenin 2030 hedefinden yıllar önce "emisyon zirvesine ulaşmış olabileceğini" gösteriyor. DETAY
Guardian'ın haberine göre ABD'de bir yargıç, ExxonMobil'in "petrol devine sera gazı emisyonlarını azaltması için baskı yapan" aktivist hissedarlara karşı açtığı davayı reddetti. DETAY
Birleşmiş Milletler'in “savaşın çevresel etkilerine ilişkin” hazırladığı raporda, Gazze'deki çatışmanın bölgede benzeri görülmemiş bir toprak, su ve hava kirliliği yarattığı, sanitasyon sistemlerini yok ettiği ve patlayıcı cihazlar kaynaklı tonlarca enkaz bıraktığı belirtildi. DETAY
Küresel Hava Durumu Raporu, 2021 yılında dünya çapında 8,1 milyon ölüme yol açan hava kirliliğinin en yaygın ikinci ölüm riski olduğunu ortaya koyuyor. Özellikle çocukların ve savunmasız grupların risk altında olduğunu gösteren rapor, iklim değişikliğinin durumu daha da kötüleştireceğine dikkat çekiyor. DETAY
Hollandalı bira fabrikası Jopen, tuzdan arındırılmış Kuzey Denizi suyu kullanılarak üretilen dünyanın ilk IPA'sını yaratmak için şişelenmiş su markası SEA Water ile ortaklık kurdu. Life's a Beach sloganıyla hayata geçirilen işbirliği, canlandırıcı ve sürdürülebilir bir içme deneyimi sunmayı, aynı zamanda tatlı su kıtlığı ve deniz biyolojik çeşitliliği konusunda farkındalık yaratmayı amaçlıyor. DETAY
Avrupa Denetleyici Otoriteleri (ESA'lar), yeşil aklamayı ele almak ve yatırımcılar için netliği artırmak amacıyla Sürdürülebilir Finans Açıklama Yönetmeliği (SFDR) kapsamında finansal ürünler için yeni kategoriler önerdi. Önerilen “Sürdürülebilir” ve “Geçiş” kategorileri, sürdürülebilir yatırımlar için net kriterler sağlamayı ve tüketicinin korunmasını geliştirmeyi amaçlıyor. DETAY
Just Stop Oil aktivistleri, Taylor Swift'in uçağının Wembley Stadyumu'ndaki gösterilerinden önce indiğini söyledikleri Stansted'deki özel bir havaalanında iki jete turuncu boya sıktı. Grup, X hesabından şu açıklamayı yaptı: 'Özel jet kullanıcıları, ticari bir uçuşla karşılaştırıldığında 40 kat daha fazla karbon emisyonundan sorumludur'. DETAY
Türkiye Çevre Ajansı (TÜÇA) tarafından yürütülen “Depozito Yönetim Sistemi” çalışmaları tamamlandı. 2025 yılında ulusal çapta hayata geçirilecek bu sistem ile 0.1 ile 3 litre hacme sahip tek kullanımlık ambalajlar geri dönüşüme kazandırılacak. Her bir şişe veya kutu başına 25 kuruş ödenecek ve bu paralar alışverişte kullanılabilecek. Ödemeler Türkiye Emlak Katılım Bankası’nın altyapısı üzerinden açılacak “e-cüzdan” hesabına yapılacak. DETAY
SAĞLIK
İnsanları bilinçli olarak koronavirüse maruz bırakmak, bilim insanlarının neden bazı insanların enfeksiyona karşı bağışık olduğunu anlamalarına yardımcı oldu. 2021'de gerçekleştirilen ilk insan covid-19 mücadelesi çalışmasının bir parçası olarak, bir grup uluslararası araştırmacı, bilinen herhangi bir sağlık sorunu olmayan, SARS-CoV-2 testi pozitif olmayan ve virüse karşı aşı yapılmamış 36 kişiyi inceledi. Çalışma, bazı insanların virüse karşı benzersiz hücre tepkilerine sahip olduğunu ortaya koydu. Sonuçlar, SARS-CoV-2'ye maruz kalmadan önce HLA-DQA2 adı verilen bir bağışıklık sistemi geninin yüksek düzeydeki aktivitesinin, uzun süreli bir enfeksiyonun önlenmesine yardımcı olduğunu gösteriyor. DETAY
Dünya çapında yaklaşık 64 milyon kişinin kalp yetmezliği bulunuyor. Michigan Eyalet Üniversitesi'nden araştırmacılar, koku alma duyusunu kaybetmenin, kişinin kalp yetmezliğine yakalanma riskini tahmin etmeye yardımcı olabileceğini söylüyor. Öte yandan bilim insanları koku kaybı ile kalp hastalığı veya felç riski arasında bir bağlantı bulamadıklarını eklemeyi de ihmal etmiyor. DETAY
Dünya Sağlık Örgütü Perşembe günü, Novo Nordisk'in diyabet ilacı Ozempic ve zayıflama tedavisi Wegovy'de bulunan etken maddeyi içerdiği iddia edilen sahte ilaçlar hakkında uyarıda bulundu. DETAY
DİJİTAL / TEKNOLOJİ / BİLİM / YAPAY ZEKA
Çernobil nükleer reaktörünün etrafındaki, resmi şekilde kirlenmiş olarak sınıflandırılan geniş tarım arazileri artık gıda yetiştirmek için güvenli görünüyor, zira araştırmalar radyasyon seviyelerinin Ukrayna yönetmeliklerine göre güvensiz olarak kabul edilen seviyelerin altına düştüğünü gösteriyor. Bu toprakların statüsünün değiştirilmesi, Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sonucu kaybedilen tarım arazilerinin telafi edilmesine yardımcı olabilir. DETAY
Bayer, Reuters'e verdiği demeçte, Şirket'in mahsul bilimi bölümünün, mahsulleri öldüren yabani otlara karşı mücadelesinde giderek daha fazla yapay zekaya yöneldiğini söyledi. Yabani otlar, halihazırda piyasada bulunan herbisitlere karşı direnç kazanıyor ve Bayer gibi tarım şirketleri, çiftçilerin yabani otları öldürmesine yardımcı olacak yeni yöntem arayışı içinde. DETAY
Ilya Sutskever, OpenAI'dan resmi olarak ayrıldıktan sadece bir ay sonra Safe Superintelligence Inc. (SSI) adlı yeni bir şirket kurdu. Uzun süre OpenAI'ın baş bilim insanı olarak görev yapan Sutskever, yeni şirketi, Y Combinator'ın eski ortağı Daniel Gross ve OpenAI'ın eski mühendisi Daniel Levy ile birlikte kurdu. DETAY
ENERJİ / ULAŞIM
Elektrikli araçlara olan talebin yavaşlaması nedeniyle, ABD'deki Ford Model e-bayilik işkolu için yakında yolun sonu gelecek. Ford'un elektrikli araçları artık ABD'deki tüm Ford bayilerinde satışa sunulacak. DETAY
Geçen yıl Porsche Engineering, yüksek voltajlı piller için dijital ikizler geliştirmeye başladı. Alman lüks otomobil üreticisinin mühendislik yan kuruluşu, bu alanda "Onarım Tahmini" adı verilen bir başlangıç işlevi de dahil olmak üzere hızlı bir ilerleme kaydediyor. DETAY
SİBER GÜVENLİK
Advanced Micro Devices Salı günü, şirket verilerinin bir siber suç örgütü tarafından hacklenerek çalındığına dair iddiaları araştırdığını söyledi. DETAY
Reuters'in haberine göre ABD, Rus hükümetiyle bağlantısı olduğuna inanılan Kaspersky yazılımını ve ürünü çıkartan şirketi perşembe günü yasak kapsamına alacak. DETAY
Avrupa Birliği kanun yapıcıları, ilk olarak 2022'de tanıtılan ve Sohbet Kontrolü olarak bilinen yeni bir yasa teklifini oylamaya hazırlanıyor. Bu yasa teklifinin onaylanması halinde, teknoloji şirketleri çocuk cinsel istismarı materyali (CSAM) aramak için tüm özel mesajlarınızı taramak durumunda kalacak. DETAY
Booking web sitesi, yapay zekanın (AI) seyahat dolandırıcılıklarında patlamaya neden olduğu konusunda uyarıyor. Firmanın internet güvenliği yöneticisi Marnie Wilking, bu konuda son 18 ayda "yüzde 500'den yüzde 900'e kadar bir artış" yaşandığını ifade etti. Wilking ayrıca, ChatGPT gibi üretken yapay zeka araçlarının piyasaya çıkmasından bu yana, insanların finansal bilgilerini vermeleri için kandırıldığı kimlik avında özellikle belirgin bir artış olduğunu söyledi. DETAY
Rusya'nın Kommersant gazetesinin haberine göre, Rus bankalarına yönelik bir DDoS saldırısının ardından büyük bankalardaki ödemelerin işlenmesinde bazı sorunlar yaşandığı bildirildi. DETAY
İNSAN / MERAK
Şecere web sitesi Ancestry, köleleştirilmiş insanların torunlarının ataları hakkında önemli bilgileri keşfetmesine olanak tanıyan “Kölelik Makaleleri” adlı yeni bir kaynak yayımladı. Ancestry, news.com ortaklığıyla 1900'den önce yayınlanan 38.000'den fazla makale ve reklamı analiz etmek ve anlamlı veriler çıkarmak için yapay zekadan yararlandı. Koleksiyonda 183.000'den fazla kişinin isimleri, köleleştiricilerin isimleri, yerleri, meslekleri, ilişkileri ve fiziksel özellikleri gibi ayrıntılar sunuluyor. Bu bilgiler, köleleştirilmiş bireyler - insanların atalarını takip etme ve uzun süredir gizlenen aile geçmişlerini bir araya getirme çabalarını destekleyen önemli bilgiler. Ancestry, kişisel şecere araştırmalarına yardımcı olmanın yanı sıra herkesin Amerikan tarihi ve köleleştirme sırasındaki Afro-Amerikan deneyimi hakkındaki anlayışını da zenginleştirmeyi umuyor. DETAY
Patronlar her zaman işçilerden daha fazla para kazanmışlardır. Ancak CEO'lar ile çalışanlar arasındaki uçurum büyüyor. Equilar ve The Associated Press tarafından yapılan bir analize göre, S&P 500'deki ortalama CEO'ya 2023 yılında ortalama çalışandan 196 kat daha fazla maaş verildi. DETAY
Türkiye Emekliler Derneği Genel Başkanı Kazım Ergün, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 16 milyon 154 binden fazla kişinin SGK'dan emeklilik ve yaşlılık aylığı aldığını belirterek, emeklilerin bir kısmının ekonomik nedenlerden dolayı çalışmaya devam ettiğini söyledi. SGK'nın Mart 2024 verilerine göre, 1 milyon 943 bin 579 emekli, SGK'ya sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışmayı sürdürüyor. DETAY