Teleskop #109
Haftalık ufuk turu…
Çevre hepimizin buluştuğu yer. Hepimizin ortak çıkarlarının olduğu; hepimizin paylaştığı tek şey bu. — Lady Bird Johnson
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK
Avrupa Komisyonu, şirketleri ve denetçiler gibi diğer paydaşları AB'nin Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Direktifi'nin (CSRD) sürdürülebilirlik raporlama gerekliliklerini uygulamada desteklemeyi amaçlayan yeni bir dizi “sık sorulan sorular” (SSS) yayımladığını duyurdu. CSRD’ye göre raporlamalar 2024 mali yılı esas alınarak gelecek yıl başlayacak. DETAY
Uluslararası Çalışma Örgütü'nün (ILO) sözleşmesiz, yasal korumasız veya sosyal güvencesiz çalışma olarak da bilinen "kayıt dışı çalışma" veri setine göre, Türkiye'de kadınlar erkeklere göre daha fazla kayıt dışı olarak istihdam ediliyor. Toplamda kayıt dışı çalışan kadınların oranı yüzde 34,4 olurken, erkeklerin genel kayıt dışı çalışma oranı 23,8 olarak kaydedildi. DETAY
Dünyanın en büyük mercan kayalığı sistemi olan Avustralya'nın Büyük Set Resifi, son yıllarda deniz yüzeyindeki sıcaklıkların artmasıyla birlikte benzersiz biyolojik çeşitliliğini, ekolojisini ve baş döndürücü güzelliğini tehdit eden kitlesel mercan ağarmasıyla karşı karşıla kaldı ve kritik bir baskı altına girdi. Yeni araştırmalar, Büyük Set Resifi'ndeki sıcaklığın 400 yılı aşkın ölçümlerin en yüksek seviyesine ulaştığını ve UNESCO Dünya Mirası Alanı için "varoluşsal bir tehdit" oluşturduğunu ortaya çıkardı. DETAY
Yeni araştırmalar, pencerelere çarpan yaralı veya sersemlemiş kuşların yarısından azının hayatta kaldığını ortaya çıkardı. Bu, yalnızca Amerika Birleşik Devletleri'nde her yıl bir milyar kadar kuşun binalara çarpması nedeniyle ölebileceği anlamına geliyor. DETAY
Nature dergisindeki bir yazıda, BM'nin Lahey, Hollanda'daki başlıca yasal organı olan Uluslararası Adalet Divanı'nın (UAD) önümüzdeki birkaç ay içinde iki soruyla ilgili kanıtları dinlemeye başlayacağı belirtildi. Sorular şöyle: Bir - ülkelerin iklim sistemini antropojenik sera gazı emisyonlarından korumak için uluslararası hukuğa göre yükümlülükleri nelerdir? İki - eylemleri veya eylemsizlikleri zarara neden olduğunda devletler için hukuki sonuç ne olmalıdır? DETAY
Amerika Birleşik Devletleri'nin en büyük kirlilik kaynaklarından biri olan çöp depolama alanlarının büyük miktarlarda toksik per- ve polifloroalkil maddeler (PFAS) (sonsuza kadar kimyasallar) içerdiği tespit edildi. DETAY
Birleşik Krallık'ın enerji düzenleyici kurumu Ofgem, yeşil enerjiyi kuzeydoğu İskoçya'daki rüzgar santrallerinden kuzey İngiltere'ye, 300 mil boyunca taşıyacak milyarlarca dolarlık düşük karbonlu bir "elektrik süper otoyolunu" onayladı. DETAY
SAĞLIK
İsrail'deki Tel Aviv Üniversitesi liderliğindeki araştırmacılar, kedi kumundan yayılabilen bir beyin paraziti olan Toxoplasma gondii'nin genini, terapötik proteinler için bir taşıyıcı haline getirmek üzere hacklediler. Bunu başarabilmek için ise Toxoplasma'nın bazı kısımlarını büyük, yararlı protein paketleri taşıyabilecek şekilde biyomühendislikle geliştirdiler. Beynimizin içinde bulunan kan-beyin bariyeri, sadece belirli moleküllerin girip çıkmasına izin verirken, mikroplar gibi zararlı mikroorganizmaların girmesini engelliyor. Ancak aynı engel, ilaç uygulamak isteyen doktorlar için de bir takım zorluklar teşkil ediyor ve bu araştırma, bu sorunu çözmek için potansiyel arz ediyor. DETAY
Mpox vakalarındaki artıştan alarma geçen Afrika Hastalık Kontrol Merkezleri, Afrika ülkelerini kasıp kavuran salgını kıtasal bir halk sağlığı acil durumu ilan ederek benzeri görülmemiş bir adım attı. DETAY
Sağlık yetkilileri, Avrupa'da ilk kez böcek kaynaklı hastalık olan Oropouche virüsüne ilişkin 19 vakanın doğrulanmasının ardından seyahat edenlere bir uyarı yayınladı. Virüs testi pozitif çıkanlar yakın zamanda Küba ve Brezilya'dan tatilden dönmüştü. DETAY
Küresel bir krizin ortasındayız; yaşlanan nüfusumuz daha fazla prostat kanseri vakası anlamına geliyor. Yaşam tarzı faktörleri hastalığa yakalanma riskinizi pek etkilemiyor, dolayısıyla daha fazla ölümü önlemenin tek yolu hastalığı erken teşhis etmek. Prostat kanserini teşhis etmek için kullanılan PSA testleri ise tartışmalı; çoğu zaman fazla teşhise, gereksiz tedaviye ve bununla ilişkili yan etkilere yol açıyor. Ancak, geliştirilen bir dizi yeni test, hayatı tehdit eden kanser türlerini teşhis etmenin daha doğru bir yolunu sunuyor ve gereksiz tedavi ve endişelerin önlenmesine yardımcı oluyor. DETAY
Şeker ikameleri 1879'dan beri kullanılıyor. Şeker ikamelerinin en yeni türlerinden biri eritritol gibi şeker alkolleri. Önceki araştırmalar eritritolün kalp krizi ve felç gibi kardiyovasküler sorunlarla bağlantılı olduğunu ortaya çıkarmıştı. Yeni bir araştırma ise eritritol kullanmanın insanlarda kan pıhtılaşması riskini artırabileceğini buldu. DETAY
DİJİTAL / TEKNOLOJİ / BİLİM / YAPAY ZEKA
Merak ettiğiniz bir öğeyi telefon ekranınızda daire içine alarak arama yapabilmenizi sağlayan Google özelliği “Circle to Search”, kısa bir zaman sonra sesli arama yeteneği ile karşımıza çıkacak gibi duruyor. Adından da anlaşılacağı üzere bu işlev, kullanıcıların birden fazla kaynaktan ses kliplerini tanımlamasına ve aramasına olanak tanıyor. DETAY
Atık suyu geri dönüştürerek yakıt ve gübre elde edilebilir. Azot içeren kirletici maddelerle dolu olan atık su, yan ürünler olarak arıtılmış su ve oksijenle birlikte, onu amonyağa dönüştüren yeni bir kimyasal reaktöre doğrudan beslenerek gübre elde etme potansiyeli oluşturuyor. DETAY
Apple, iPad tarzı bir ekranı, robotik bir kola bağlayan yeni bir cihaz üzerinde çalışıyor. Cihaz, aktüatörler aracılığıyla yukarı, aşağı ve 360 derece dönerek hareket edebiliyor. DETAY
Ayçiçekleri komşularına yardım edecek şekilde hareket ediyorlar. Bitkilerin köklerinin ve sürgünlerinin görünüşte rastgele hareketi aslında kalabalık ortamlarda gölge oluşturmayı en aza indirecek şekilde gerçekleşiyor ve böylelikle hepsinin büyümek için yeterli ışık almasını sağlıyor. DETAY
Güney İngiltere'deki Stonehenge'in kalbinde yer alan bir sunak taşının, İskoçya'nın uzak iç bölgelerine ait olduğu ortaya çıktı; bu şaşırtıcı bulgu, söz konusu taşın tarih öncesi kompleksteki diğer kayalardan çok daha eski olduğunu gösteriyor. Bulgularını Nature dergisinde yayınlayan araştırmacılara göre bu aynı zamanda Stonehenge'in arkasındaki mimarların bu altı tonluk devasa taşı 400 milden fazla bir mesafeye bir şekilde taşıdıkları anlamına geliyor. DETAY
ENERJİ / ULAŞIM
Tamamen elektrikli ve plug-in hibrit araçların global satışları, Avrupa'daki talep düşüşüne rağmen temmuz ayında yıllık yüzde 21 oranında artış kaydetti. DETAY
Stuttgart merkezli otomotiv tedarikçisi Mahle, Hannover'da düzenlenecek IAA Taşımacılık 2024 Fuarı’nda dünyada bir ilki sunacak: Elektrikli ticari araçları ve binek araçları önemli ölçüde daha sessiz hale getirmek için tasarlanmış yüksek performanslı biyonik bir fan. ETAY
SİBER GÜVENLİK
ADT güvenlik ekipmanı firmasının bazı müşterilerinin kişisel bilgileri internete sızdırılmış olabilir. Ev güvenlik devi, BleepingComputer'a göre bu hafta Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu'na (SEC) ilettiği 8-K dosyasında bunu kabul etti. Görünüşe göre bilgisayar korsanları ADT'nin sistemlerine girdiler ve bir bilgisayar korsanlığı forumunda yayınlamak üzere sınırlı çerçevedeki müşteri bilgilerini çaldılar. DETAY
Elon Musk'ın sahibi olduğu sosyal medya platformu X, yapay zeka şirketi xAI'ın kişisel verileri kullanıcıların rızası olmadan işleyerek Avrupa Birliği'nin (AB) veri gizliliği düzenlemelerini ihlal ettiği gerekçesiyle 9 AB ülkesinde şikayet edildi. DETAY
İNSAN / MERAK
Sanat ve el sanatları ile uğraşmak zihinsel sağlığınızı artırır ve hayatın değerli olduğu duygusunu geliştirir. Bu faaliyetlerin, istihdamın getirdiği zihinsel sağlık iyileştirmeleri kadar güçlü, hatta ondan daha güçlü olumlu bir etkisi bulunduğu ortaya konuldu. DETAY
