Teleskop #110
Haftalık ufuk turu…
İklim değişikliğinin etkisini hisseden ilk nesil de, bu konuda bir şeyler yapabilecek son nesil de bizleriz.— Barack Obama
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK
Bir yılı aşkın süredir rekor düzeyde seyreden küresel deniz sıcaklıklarının ardından Atlantik, şimdiye kadar kaydedilenlerden daha hızlı bir şekilde soğuyor ve bu durum dünya genelinde hava durumunu etkileme potansiyeli taşıyor. Ancak, bu değişimin nedenini kimse bilmiyor. DETAY
1970'den bu yana günlük karbondioksit emisyonlarının analizi, aşırı hava olayları sırasında artan enerji kullanımından kaynaklandığı anlaşılan, gittikçe artan büyüklükte emisyonlar oluştuğunu ortaya çıkardı. Diğer bir deyişle insanoğlunun aşırı sıcaklıklarla baş etme çabaları, bir kısır döngü yaratıyor ve iklim değişikliğinin etkisini daha da kötüleştiriyor. DETAY
REACH küresel araştırma programı tarafından yapılan yeni bir araştırmaya göre, Dünya üzerindeki insanların yarısından fazlası (yaklaşık 4 milyar kişi) güvenli içme suyuna erişimden yoksun; dahası bu sayı 2020'de tahmin edilen rakamın iki katı düzeyinde. DETAY
Reuters, ABD'nin politika pozisyonunu değiştirdiğini ve artık plastiklere yönelik küresel kısıtlamaları desteklemekten yana olduğunu doğruladı. Grist'in haberine göre Biden yönetimi, bu hafta basına kapalı olarak yaptığı toplantılar sonrasında, Birleşmiş Milletler'in plastik anlaşması aracılığıyla plastik kirliliğini sınırlamaya yönelik küresel çabaları desteklediğini duyurdu. Plastik Kirlilik Koalisyonu'nun raporuna göre, ABD daha önce BM üyesi devletlerin plastik üretimi konusunda kendi kararlarını vermelerine izin veren bir duruş sergiliyordu. DETAY
Japonya, Çarşamba günü çeşitli ortaklarla 70 mutabakat zaptı (MOU) imzalayarak enerji geçişinde önemli bir adım attı. Bu anlaşmalar, Japonya'nın Asya'nın karbonsuzlaştırılmasındaki liderliğinin altını çizen Asya Sıfır Emisyon Topluluğu (AZEC)'nun Jakarta'daki bakanlar toplantısı sırasında imza altına alındı. DETAY
2024 yılında sürdürülebilirlik çalışma sahası, şirketlerin sürdürülebilirliği temel operasyonlarına entegre etme konusunda ilerleme kaydetmesiyle önemli gelişmelere sahne oldu. Deloitte'un 2024 Sürdürülebilirlik Eylem Raporu'na göre yöneticilerin %98'i geçtiğimiz yıl sürdürülebilirlik hedeflerine doğru ilerleme kaydettiğini bildirdi. DETAY
Avustralya Senatosu, zorunlu iklim riski açıklamalarında yeni bir döneme zemin hazırlayan Hazine Kanunlarında Değişiklik (Finansal Piyasa Altyapısı ve Diğer Tedbirler) Tasarısı 2024'ü kabul etti. 2025'ten itibaren, büyük Avustralya şirketlerinin (halka açık olan ve olmayan) standartlaştırılmış iklim bilgilerini açıklamaları gerekecek. Bu durumun, yatırımcılar tarafından şeffaflık ve hesap verebilirliğe yönelik önemli bir adım olarak memnuniyetle karşılanması bekleniyor. DETAY
SAĞLIK
Kısa süre önce Amerikan Kimya Derneği Dergisi'nde yayınlanan bir çalışmada, kıkırdak onarımını tetiklemek için dairesel yapıya sahip TGF-β1 peptidinin bir taklidinin uygulanıp uygulanamayacağının araştırıldığı bildirildi. Araştırma sonucunda, daha serbest hareket sağlayacak şekilde tasarlanmış TGF-β1 peptid taklidi versiyonunun en iyi sonuçlara yol açtığını ifade ediliyor. DETAY
Stanford bilim insanları, vücudunuzun her zamankinden daha hızlı bir şekilde parçalandığını hissetmeye ve aynı zamanda çok daha yaşlı görünmeye başladığınız iki spesifik yaş aralığı bulunduğunu keşfettiler. Araştırmacılar, 40'lı yaşların ortalarında ve 60'lı yaşların başlarındaki moleküler ve mikrobiyal dalgalanmaların, o yıllarda deneyimlediğimiz hızlı yaşlanma sıçramalarından sorumlu olabileceğini buldu. DETAY
Yapılan yeni bir çalışma, yerleşik yedeklere sahip bir bilgisayar sistemi gibi, beynin tek bir anıyı depolamak için üç farklı nöron kümesini kullandığını ortaya çıkardı. Bu bulgu, bir gün travma yaşayan insanlarda acı veren anıların yumuşatılmasına yardımcı olabilir. DETAY
12 milyon aile üzerinde yapılan yeni bir analiz, hamilelik sırasında günde bir veya iki sigara içmenin bile bebeklerde ciddi sağlık sorunlarına yol açabildiğini ortaya koydu. Uzmanlar anneleri hamilelikten önce sigara içen bebeklerde komplikasyon görülme olasılığının %27 arttığını, hamilelik esnasında sigara içiliyorsa bu olasılığın %31 daha fazla olduğunu bildirdi. DETAY
Araştırmacılar şok edici miktarda mikroplastiğin beynimize ulaştığını keşfettiler. Henüz hakemli olmayan bir makalede ayrıntılı olarak belirtildiği üzere bilim insanları, bu yılın başlarında otopsi yapılan cesetlerden alınan inceledikleri 91 beyin örneğinin tamamının mikroplastik içerdiğini buldu. DETAY
DİJİTAL / TEKNOLOJİ / BİLİM / YAPAY ZEKA
Üç amatör astronom, NASA’nın “WISE” isimli teleskobundan gelen görüntüleri inceleyerek uzayda oldukça yüksek hızda seyahat eden bir gök cismi tespit etti. Saatte yaklaşık 1,6 milyon kilometre hızla seyahat edebilen cismin, tüm Güneş Sistemi’ni 4 günden kısa bir sürede gezebileceği belirtildi. DETAY
AFAD Deprem ve Risk Azaltma Genel Müdürü Orhan Tatar, yapay zekayla İstanbul'un deprem riskinin analiz edildiğini anlattı. Tatar "Üretilen raporlar size tahmini olarak kaç can kaybı yaşanacağını, yapıların ayakta kalıp kalmayacağını anlatıyor" dedi. DETAY
Microsoft, Phi yapay zeka serisi kapsamında 3 yeni modelin piyasaya sürüldüğünü açıkladı. Üç yeni Phi 3.5 modeli, 3,82 milyar parametreli Phi-3.5-mini-instruct, 41,9 milyar parametreli Phi-3.5-MoE-instruct ve 4,15 milyar parametreli Phi-3.5-vision-instruct'ı içeriyor. Phi-3.5-mini-instruct, hızlı muhakeme sunarken, Phi-3.5-MoE-instruct daha güçlü muhakemeye sahip. Phi-3.5-vision-instruct ise görüntü ve video analizi görevleri için tasarlandı. DETAY
Anti madde koleksiyonumuz daha da gelişti zira araştırmacılar, antihiperhidrojen-4 adı verilen atom çekirdeğinin şimdiye kadarki en ağır anti madde versiyonunu oluşturdular. Çin'deki Modern Fizik Enstitüsü'nden Hao Qiu, "Kesin olarak başaracağımızı düşünmüyorduk, sadece bir şansımız olduğunu biliyorduk" diyor. Kendisi ve STAR İşbirliği adlı uluslararası meslektaşlarından oluşan bir ekip, New York'taki Brookhaven Ulusal Laboratuvarı'nın Göreceli Ağır İyon Çarpıştırıcısında yapılan bir deneyde söz konusu yeni anti madde türünü oluşturdular. DETAY
İyon katkılı cansız bir jöle küresi, bilgisayar oyunu Pong'u oynayabiliyor ve hatta bu konudaki performansını zamanla geliştirebiliyor. Bir deneyde araştırmacılar, Pong oyununu çalıştırmak için standart bir bilgisayar kullandılar ve topun hareketini temsil etmek için üçe üç elektrot ızgarasıyla akımı hidrojel üzerindeki farklı noktalara aktardılar. İkinci bir elektrot ızgarası, hidrojeldeki iyon konsantrasyonunu ölçtü ve bu, bilgisayar tarafından küreğin nereye hareket ettirileceğine dair talimatlar olarak yorumlandı. Birleşik Krallık'taki Reading Üniversitesi'nden Vincent Strong, jöle küresinin "O anda ne olduğunu bilmek yerine, topun oyunun tamamındaki hareketini hafızasında tuttuğunu" ifade ediyor. DETAY
Bir grup Çinli bilim insanı, dönerek Ay'ın yüzeyindeki kargoyu Dünya'ya doğru fırlatan manyetik bir fırlatma sistemi inşa etmek üzere çalışıyor. DETAY
ENERJİ / ULAŞIM
ADASTEC işbirliğiyle geliştirilen, dünyanın ilk, planlanmış bir rota üzerinde Seviye-4 sürücüsüz aracı olan Karsan Otonom e-ATAK, İsviçre'nin Arbon kentinde hizmet verecek. DETAY
BP ve NASA, enerji üretimini ve uzay araştırmalarını ilerletmeyi amaçlayan yeni bir ortaklık başlattı. DETAY
Google'ın ana şirketi Alphabet'in robotaksi şirketi Waymo, otonom sürüşe yönelik Waymo Sürücü teknolojisinin 6. neslini sunuyor. Teknoloji halihazırda Zeekr'in elektrikli arabalarına entegre edilmiş durumda. DETAY
Kanadalı Unither Bioelectronics (UB) şirketi ve Kaliforniyalı helikopter üreticisi Robinson Helicopter Company, Robinson'un R44 ve R66 modellerini temel alan UB'nin hidrojenle çalışan helikopterlerinin geliştirilmesi amacıyla işbirliği yapıyor. DETAY
SİBER GÜVENLİK
Google, Chrome aracılığıyla kullanıcıların verilerini rızaları olmadan toplamakla suçlanıyor. Google ise, kullanıcıların Chrome'un senkronizasyon özelliği aracılığıyla verilerini kaydettiğini ve bu özelliğin cihazlar arasında veri paylaşımını sağladığını savunuyor. DETAY
Anthropic, yapay zeka destekli sohbet robotu Claude'u eğitmek için kendi kitaplarını ve yüz binlerce başka kitabı kötüye kullandığı gerekçesiyle üç yazar tarafından dava edildi. DETAY
YouTube, saldırıya uğrayan kullanıcıların hesaplarını kurtarmalarına ve gelecekteki saldırılardan korumalarına olanak tanıyan yeni bir yapay zeka asistanı özelliği ekledi. Yeni yardım özelliğine ilişkin bir duyuru Google'ın YouTube destek sayfasında yayınlandı. DETAY
MERAK
1950'li ve 1960'lı yıllarda ticari muz çeşitlerinin yok olmasına neden olan bir enfeksiyon, son yıllarda bir kez daha ortaya çıktı ve dünyanın en popüler meyvesini tükenme tehlikesiyle karşı karşıya bıraktı. DETAY
Yeni Nielsen raporuna göre, akış hizmetleri (streaming services- bir kaynaktan çıkan verinin eş anlı olarak, sayısız kullanıcıya erişmesi) Temmuz ayında tüm TV izlemelerinin %41,4'üne ulaşarak önemli bir artış kaydetti. DETAY