Teleskop #120
Hafkalık ufuk turu…
"İnsanların yeni fikirlerden neden korktuklarını anlayamıyorum. Ben eski fikirlerden korkuyorum." — John Cage
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK
Avrupa Menkul Kıymetler ve Piyasalar Otoritesi (ESMA), kurumsal raporlama gereklilikleri konusunda katı kurallar belirleyen 2024 Avrupa Ortak Uygulama Öncelikleri (ECEP) Beyanını yayınladı. Bu yılın öncelikleri, özellikle Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Direktifi (CSRD) kapsamında sürdürülebilirlik raporlamasına yoğun bir şekilde odaklanıyor ve önemlilik değerlendirmeleri, taksonomi uyumluluğu ve finansal raporlamayla entegrasyona vurgu yapıyor. DETAY
Dünyanın en büyük finans ve yatırım şirketlerinden bazılarının yer aldığı Etki Açıklama Görev Gücü, işletmelerin ve hükümetlerin BM Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri'ne (SKH) ulaşma yönündeki çabalarını ve ilerlemelerini ölçmelerine ve raporlamalarına yardımcı olmayı amaçlayan nihai gönüllü Etki Açıklama Rehberi'nin yayımlandığını duyurdu. Rehber sayesinde küresel sürdürülebilirlik hedeflerini karşılamak için gereken sermaye akışları kolaylaştırılmış olacak. DETAY
Avrupa Komisyonu, AB Emisyon Ticareti Sistemi (AB ETS) aracılığıyla toplanan fonları kaynak olarak kullanarak, 4,8 milyar avro hibe vermek üzere 85 adet karbonsuzlaştırma teknolojisi odaklı proje seçtiğini duyurdu. DETAY
Yerel yetkililer, Salı günkü şiddetli yağmurun ardından Çarşamba günü doğu İspanya'nın Valensiya bölgesini etkisi altına alan ve yolları ve kasabaları su altında bırakan ani selde en az 51 kişinin öldüğünü söyledi (aşağıdaki bir diğer haberimizde hayatını kaybedenlerin sayısının maalesef arttığını göreceksiniz). Kurtarma ekipleri botlar kullanarak ve karanlıkta sel sularını temizleyerek hayat kurtarmaya çalıştı. Acil durum hizmetlerinin en kötü etkilenen bölgelere ulaşmak için hala çalıştığı belirtildi. DETAY
Küresel profesyonel hizmetler firması EY tarafından yayınlanan yeni bir ankete göre, dünya genelindeki finans liderlerinin çoğunluğu, sektörlerindeki sürdürülebilirlik raporlamalarından kaynaklanan yeşil aklama (greenwashing) riskleri konusunda endişeli. Finans yöneticilerinin neredeyse tamamı finansal olmayan verilerinin bütünlüğüyle ilgili sorunlar bildirirken, kuruluşlarının önemli sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşacağına da inanmıyor. DETAY
Madencilik devi Rio Tinto, dünyanın en çok bakır üreten madenlerinden biri olan Utah'taki Kennecott bakır madenindeki tüm ağır madencilik ekipmanları için konvansiyonel dizelden yenilenebilir dizel yakıta geçişi tamamladığını duyurdu. DETAY
2024'ün üçüncü çeyreğinde, sürdürülebilir açık uçlu ve borsa yatırım fonları, yaklaşık 10,4 milyar ABD doları tutarında fon çekerek büyük bir artış ortaya koydu. Bu, ikinci çeyrekte kaydedilen 6,3 milyar ABD dolarlık girişten önemli ölçüde yüksek ve sürdürülebilir yatırım seçeneklerine artan yatırımcı ilgisini gösteriyor. DETAY
Elon Musk ve Jeff Bezos, yaşam boyu salacağınız karbonu yalnızca 90 dakikada salıyor… Teknoloji milyarderlerinin özel jetleri ve devasa yatları, iklim değişikliğini ve küresel ısınmayı olumsuz etkiliyor. Karbon salımları ise şok edici miktarda. DETAY
Dünya Meteoroloji Örgütü'nün (WMO) yeni raporuna göre, küresel sera gazı emisyon konsantrasyonları 2023 yılında rekor seviyelere ulaştı. DETAY
The New York Times'ın haberine göre, bu hafta İspanya'da meydana gelen ani sel, şiddetli sağanak yağışlara neden oldu, doğu İspanya'da büyük bir yıkıma yol açtı ve en az 158 kişinin ölümüne neden oldu. Avrupa Uzay Ajansı'ndan alınan uydu görüntüleri, selin boyutunu gösteriyor. Aşağıdaki görüntüler, ABD'nin S Landsat-8 uydusuyla 8 Ekim'de (solda) ve 30 Ekim'de (sağda), selden önce ve sonra çekildi. Avrupa Uzay Ajansı, bu görüntülerin "kurtarma ve iyileştirme çabalarını desteklemeye" yardımcı olacağını söylüyor. DETAY
SAĞLIK
Bilim insanları, 1971 ile 2019 yılları arasında 26 ülkede 740 şehir ve diğer lokasyonlardan gelen intihar ölüm verilerini analiz ettiler. İntiharların oranı ve zamanlamasında birçok bölgesel farklılık olmasına rağmen, genel olarak tutarlı bazı eğilimler buldular. Örneğin, intiharların iş haftasının diğer günlerine kıyasla pazartesi günü gerçekleşme olasılığı daha yüksekti (%15 ila %18). Ayrıca incelenen tüm ülkelerde, intihar olasılığı her zaman Yeni Yıl Günü'nde artıyordu. Bununla birlikte, hafta sonu ve Noel gibi diğer büyük ulusal tatillerde intihar riski görünümü daha çeşitliydi; bazı ülkelerde risk daha yüksekken, diğerlerinde daha düşüktü. DETAY
Yeni bir çalışma, güçlü görüntüleme teknikleri kullanarak Alzheimer ile ilişkili proteinlerin hızla yayılan bir alt kümesini ortaya çıkardı. Bu 'süper yayıcılar', doğal olarak oluşan amiloid beta proteinlerinin anormal kümelerinin, hastalığın ilerlemesiyle neden arttığını açıklamaya yardımcı olabilir. DETAY
Bilim insanları, en yaygın demans türü olan Alzheimer hastalığını erken teşhis etmenin yeni yolları üzerinde çalışıyor. Kan biyobelirteç testleri, geliştirilmekte olan bir tanı aracı. Roche yakın zamanda 17. Alzheimer Hastalığı Klinik Çalışmaları kongresinde (CTAD) şu anda geliştirilmekte olan iki yeni Alzheimer kan testiyle ilgili verileri sundu. Her iki testin de bu demans türünün teşhisinde 'çok yakın doğruluk' gösterdiği bildiriliyor. DETAY
Kaliforniya Üniversitesi Santa Barbara'dan nörobilimciler Elizabeth Rizor ve Viktoriya Babenko liderliğindeki bir araştırma ekibi, adet döngüleri boyunca adet gören 30 kadını takip ederek hormonal profiller dalgalandıkça beyinde gerçekleşen yapısal değişiklikleri ayrıntılı olarak belgeledi. Bu yılın Temmuz ayında hakemli bir çalışmada yayımlanan sonuçlar, adet sırasında beyindeki yapısal değişikliklerin adet döngüsüyle ilişkili bölgelerle sınırlı olmayabileceğini öne sürüyor. DETAY
DİJİTAL / TEKNOLOJİ / BİLİM / YAPAY ZEKA
Kedilerin tıpkı sıvılar gibi "bulundukları kabın şeklini aldığı" sıklıkla espri konusu ediliyor. Ancak bilim insanları kedilerin sıvı gibi davrandığını deneylerle kanıtladı. Hakemli bilimsel dergi iScience'ta yayımlanan araştırmaya göre kediler, açıklığın giderek küçüldüğü bir dizi ortamla karşılaştıklarında tıpkı bir sıvı gibi davranarak yol alabiliyor ve açıklıkları doldurabiliyor. DETAY
Araştırmacılar, Bombus impatiens türüne ait bir kraliçe arının kazara su dolu bir kaba konulmasının ardından bir hafta boyunca su altında yaşadığını gözlemledi. Olayın ardından ekip, toplamda 143 böcek üzerinde detaylı incelemelerde bulundu ve su altında tutulan arıların hayatta kalma oranlarının suda olmayanlarla benzerlik gösterdiğini tespit etti. DETAY
Uzun yıllardır sağlıklı yaşamın temel taşlarından biri olarak kabul edilen günde 2 litre su içme önerisi, bilim insanları tarafından yeniden sorgulanıyor. 23 farklı ülkeden, 8 günlük ile 96 yaş arasındaki 5 bin 604 kişi üzerinde yapılan çalışmada, kararlı izotop tekniği kullanılarak insanların vücutlarında suyun ne kadar hızlı dolaştığı ölçüldü. İskoçya'daki Aberdeen Üniversitesi'nden araştırmacılar, araştırma sonucunda 2 litrelik önerinin, çoğu insan için gereğinden fazla olabileceğini belirten sonuçlara ulaştılar. DETAY
ABD'de eğitim eşitsizliği konusunda büyük bir sorun var. Düşük gelirli ailelerin çocuklarının yüksek kaliteli eğitim alma olasılığı daha düşük, bunun bir nedeni de daha fakir bölgelerin deneyimli öğretmenleri elde tutmakta zorlanması. Öte yenden, yapay zeka bu konuda yardımcı olabilir gibi görünüyor. Yeni bir yapay zeka aracı, çevrimiçi oturumlar sırasında öğretmenlerin daha deneyimli öğretmenlerin uzmanlığından yararlanmasına olanak tanıyarak, dezavantajlı bireylerin sınıf eğitimini desteklemek için kullanılan bire bir özel dersleri iyileştirebilme potansiyeli taşıdığını gösteriyor. DETAY
Google'ın çatı şirketi Alphabet'in üçüncü çeyrek bilançosu yapay zeka yatırımlarının şirketin ana iş kollarını pozitif etkilemeye başladığını gösterdi. Şirketin üçüncü çeyrekte 11,4 milyar dolar olarak kaydedilen bulut bilişim iş kolundaki gelirleri yıllık bazda %35 artış gösterdi. Bununla birlikte: Alphabet CFO'su, şirketin iş akışlarını kolaylaştırmak, personel sayısını ve şirketin fiziksel ayak izini yönetmek için yapay zekayı kullanma konusundaki mevcut maliyet azaltma çabalarını geliştirmeyi planladığını söyledi. DETAY
Çinli araştırmacılar Meta'nın Llama'sını kullanarak askeri AI üretiyorlar. Llama 13B'nin ChatBIT olarak bilinen bir Çin askeri istihbarat aracı için uyarlandığı bildirildi. Meta, Llama'nın askeri amaçlarla kullanılmasını kınadı. DETAY
ENERJİ / ULAŞIM
Avrupa Yatırım Bankası (EIB) ve Elia Transmission Belgium (ETB), dünyanın ilk yapay enerji adası Princess Elisabeth Island projesinin ilk aşamasının gerçekleştirilmesi için 704 milyon dolarlık (650 milyon Euro) yeşil kredi anlaşması imzaladı. Bu önemli proje, Belçika kıyılarının yaklaşık 45 kilometre açığında, Princess Elisabeth rüzgar bölgesinde 2024 ile 2027 yılları arasında inşa edilecek. DETAY
Schaeffler, Herzogenaurach'taki merkezinde malzeme bilimi ve mühendisliği için yeni bir teknoloji merkezi açtı. Şirket, faaliyetlerini bu merkezde yürüterek eMobility, pil ve hidrojen sektörlerindeki yenilikçi çözümleri seri olgunluğa getirmeyi hedefliyor. DETAY
Toyota Motor Corporation, bu ayki Japan Mobility Show Bizweek'te taşınabilir hidrojen kartuşlarının en son versiyonunu tanıttı. Öncelikle yakıt hücreli elektrikli araçlara güç sağlamak için tasarlanan yeni kartuşlar, elde veya sırt çantasında taşınabilecek kadar kompakt olup, sürücülerin bir istasyonda şarj etmek yerine anında yakıt doldurmalarına olanak sağlıyor. DETAY
SİBER GÜVENLİK
Colorado, oy kullanma sistemi şifrelerini yanlışlıkla çevrimiçi olarak yayımladı. Colorado Eyalet Sekreteri Jena Griswold, olayın 'Colorado seçimleri için acil bir güvenlik tehdidi oluşturmadığını ve oyların nasıl sayılacağını etkilemeyeceğini' söyledi. DETAY
İNSANLIK / MERAK
Bir Rus mahkemesi, Google'a YouTube'da bir düzineden fazla TV kanalının yayın yapmasını engellediği gerekçesiyle hesap makinesinin dahi devrelerini yakacak büyüklükte bir para cezası kesti. "Salı itibarıyla, ceza toplam 2 undesilyon ruble (yani 2'den sonra 36 sıfır) idi, bu da yaklaşık 20 desilyon (2'den sonra 34 sıfır) ABD dolarına eşdeğer. DETAY
İsviçre'nin dağlarından İrlanda Denizi'ndeki Mann Adası'na kadar dünyanın dört bir yanındaki düzinelerce turistik bölgede teneke kutu içine 'doldurulmuş hava' hediyelik olarak satılıyor. Dünyada böyle hava cıva işler de var :) DETAY
