Teleskop #35
± Kuzey Kutbu’nda havaların ısınması, binlerce yıldır donmuş olan toprağın çözülmesine sebep oluyor. Permafrosttaki (yerin altındaki donmuş toprak tabakası) çözülme de bazı potansiyel riskleri ortaya çıkarıyor. Bunların arasında virüsler de var. Bilim insanları, 48.500 yıldır donmuş olarak bekleyen bir “zombi” virüsü permafrosttan çıkarttı ve virüs canlandı. Sadece canlanmakla kalmadı, aynı zamanda tek hücreli amiplere de bulaşabildi. Araştırmacılar, bu virüslerin hayvanlara ya da insanlara bulaşma ihtimalinin belirsiz olduğunu ifade etse de insan sağlığı açısından tehdit olarak görülmeleri gerektiğini vurguluyorlar. DETAY
± UNESCO Dünya Geçici Miras Listesi’nde yer alan Kızılırmak Deltası Kuş Cenneti’nde suların çekilmesiyle son dönemde korkutucu görüntüler, çölü andıran manzaralar ortaya çıkmıştı. Bu görüntüler, artan yağışlarla birlikte yerini sulak görüntülere bıraktı. DETAY
± Amerikan ilaç ve biyoteknoloji firması Pfizer, kanser tedavileri portföyünü güçlendirmek için Amerikan biyoteknoloji firması Seagen'i yaklaşık 43 milyar dolara satın aldı. DETAY
± ABD-Çin teknoloji konusunda yoğun bir çatışma içerisinde. Yapay zekâ devrimi ve bu konuda artış gösteren düzenlemeler ile teknoloji şirketleri bir dönüm noktasına ulaştı. Google'ın ana hissedarı Alphabet'in ve Stanford Üniversitesi'nin eski başkanı John Hennessy, bu (AI) teknolojinin çok hızlı hareket etiğini ve ilerlediğini, uluslararası bir anlaşmanın bu teknolojinin askeri alanda sorumlu kullanımını ele almanın "tek yolu" olduğunu vurguladı ve "2 numaralı AI ülkesi" olan Çin'in bu anlaşmanın bir parçası olması gerektiğini ifade etti. DETAY
± Kenya'nın Kilifi kasabası, yakında dünyanın en büyük 3D baskılı uygun fiyatlı konut kompleksine sahip olacak. Söz konusu girişimi hayata geçiren 14Trees, bu kapsamda ilk on evin baskısını tamamladığını açıkladı. Kurulan mahallede, iki veya üç yatak odalı 52 ev olacak. 14Trees, iki yatak odalı bir evin duvarlarının 18 saat, üç yatak odalı evin duvarlarının ise 28 saatte basılabildiğini ifade ediyor. 3D baskılı evlerin fiyatı 28.000 USD’den başlıyormuş. Karşılaştırma amacıyla vermek gerekirse, Kilifi'de 2 yatak odalı konvansiyonel bir evin ortalama fiyatı 38.000 USD düzeyinde imiş. DETAY
± Türkiye'de SAT-2 sero tipi şap hastalığı tespit edildi. Sekiz işletmenin karantinaya alınmasının ardından çeşitli illerde de vakalar görülmesi üzerine tüm hayvan pazarları kapatıldı ve şehirler arası hayvan nakli yasaklandı. Bu virüs Türkiye’de uzun zaman sonra yeniden gözlemleniyor. Şap hastalığı hayvandan insana geçmiyor ancak hayvanlar üzerinde çok yıpratıcı etkileri bulunuyor. DETAY
± Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Cuma günü Beyaz Saray'da yaptığı toplantıda Başkan Joe Biden ile “temiz teknoloji endüstrisine” yönelik teşviklerle ilgili bir diyalog kurma konusunda anlaştığını söyledi. DETAY
± Yeni bir çalışma, Kaliforniya'nın Sierra Nevada sıradağlarındaki bazı ormanların kendileri için çok sıcak hale gelen iklimlerde sıkışıp kaldığını ortaya çıkardı. Çalışmaya göre, ağaçlar şimdilik "ölümü aldatmayı" başarmış olsa da, bu süreçten sağ çıkamayacak. DETAY
± Kore Bilim ve Teknoloji Enstitüsü (KIST) ile Myongji Üniversitesi’nden Koreli araştırmacılar aynı anda hem “su” hem de enerji krizine çözüm olabilecek etkileyici bir işe imza attı. Atık suyu, deniz suyunu veya yer altı suyunu içme suyuna dönüştürürken eşzamanlı olarak elektrik üreten bir membran filtre geliştirdiler. Filtrenin düşük maliyetli ve kolayca üretilebilen bir ürün olacağının da altını çiziyorlar. DETAY
± Nature Communications tarafından 8 Mart'ta yayınlanan yeni Cornell Engineering araştırmasına göre, çoğu artık Asya'da üretilen yerli güneş panelleri üretimini ABD'ye kaydırmak karbondan arındırmayı hızlandırabilir ve iklim değişikliğini yavaşlatabilir. DETAY
± Araştırmacılar, erozyona karşı korumak ve kendi kendini onarmak için bakterileri kullanan bir bina kaplaması geliştiriyor. DETAY
± İsrail'de Başbakan Binyamin Netanyahu'nun, yargının yetkilerini kısıtlayan yasa teklifi ve sağ politikalarına karşı çıkan on binlerce kişi, gösterilerin onuncu haftasında da ülke genelinde meydanlara indi. DETAY
± Yapay zekâ teknolojisi inanılmaz bir hızla gelişiyor ve günlük hayatımızda yerini bulmaya başladı. Bu arada, fantastik bazı işler için kullanıldığını da belirtmeden geçmemek lazım. San Fransisco’da yapay zekâ tarafından yaratılan ve kıyamet sonrasını tasvir eden bir sergide, yapay zekâ, “İnsanlığın çoğunu öldürdüğüm için üzgünüm" ifadesini kullanmış. DETAY
± European Heart Journal dergisinde Cuma günü yayımlanan araştırma kapsamında, Çin'deki 70 şehirde yaşayan 258 milyon kişinin 2015 - 2017 yılları arasında hastaneye başvuru verileriyle aynı dönemde bu şehirlerdeki hava kalitesi seyri karşılaştırıldı. Araştırma sonuçlarına göre, diğer kirleticilerden bağımsız olarak ozonun tek başına koroner kalp hastalığı, kalp yetmezliği ve inme şikayetleriyle hastaneye yatışların % 3'ünden sorumlu olduğu tespit edildi. DETAY
± Beyin fonksiyonlarına yönelik iki dikkat çekici çalışma yayımlandı. İlk çalışmada, araştırmacılar B vitamininin nöronların yaşlanmasını yavaşlatabileceğini ve potansiyel olarak Alzheimer hastalığı riskini azaltabileceğini buldular. B3 vitamini takviyesi, sinir hücrelerinin içindeki enerji üretiminde çok önemli bir rol oynayan NAD+ adı verilen bir molekülün üretimini artırabiliyor. İkinci çalışma ise demansı önlemede D vitamini takviyesinin potansiyel faydalarını ortaya koyuyor. Araştırmalar, D vitamini takviyesi alan yaşlı yetişkinlerin, almayanlara göre bilişsel işlevlerinde daha yavaş bir düşüş olduğunu ortaya koyuyor. DETAY DETAY
± Bloomberg News'in Cuma günü duruma aşina kaynaklara dayandırdığı haberine göre, Biden yönetimi Çin'e yarı iletken üretim teçhizatı ihracatına yönelik kısıtlamaları daha da sıkılaştırmak üzere çalışıyor. DETAY
± Yeni Bing'in kullanıma sunulması sonrasında, kullanıcılar süratle Bing ve Microsoft'un web tarayıcısı Edge'deki ChatGPT tarzı özellikleri test etmeye giriştiler. Bing'in günlük kullanıcı sayısının 100 milyona ulaştığı ifade ediliyor. DETAY
± Belçika ve İngiltere de, devlet işleri için kullanılmakta olan elektronik cihazlarda TikTok'un kullanılmasını yasakladı. Yasak, TikTok'un sahibi Çin merkezli ByteDance'in Çin hükümeti için veri topladığı iddialarına dayanıyor. Öte yandan Hollanda hükümeti, Çin'e gerçekleştirilen çip üretim ekipmanı ihracatına "ek kısıtlama" getirileceğini bildirdi. 2019'dan bu yana bazı yarı iletken üretim ekipmanlarının ihracatına kısıtlama uygulayan Hollanda hükümeti, yeni ek lisans yükümlülüğüyle bu makinelerin askerî teknolojide kullanılmasını engellemeyi amaçlıyor. Uzun sözün kısası, batı ile Çin arasındaki teknoloji savaşı giderek kızışıyor. DETAY
± İtalya'nın en büyük kamu kuruluşu Enel ve “temiz” nükleer teknoloji şirketi İngiliz Newcleo yaptıkları açıklamada, güvenli ve istikrarlı enerji sağlamayı amaçlayan teknoloji projelerinde birlikte çalışmak üzere bir anlaşma imzaladıklarını söylediler. DETAY
± Gıda Atıkları Eylem Haftası'nın bir parçası olarak, Hellmann’s mayonez kavanozları için yeni etiketler test ediliyor. Sıcaklığa bağlı olarak renk değiştiren termokromik mürekkeple basılan etiketler, buzdolabının yiyecekleri taze tutacak kadar serin olup olmadığını gösteriyor. Etiketler, illüstratör Ellen Porteus'un renkli tasarımına ve yalnızca 5°C'nin altında görünen gizli bir katmana sahip. Etiketlerin kattığı yeni fonksiyon ile gıdaların bozulmasının ve israfının önüne geçilmesi mümkün gibi gözüküyor. DETAY
± Bu haberimiz de Pfizer’dan… ABD ilaç devi, Cuma günü yaptığı açıklamada, ABD Gıda ve İlaç İdaresi'nin migren tedavisi için tasarlamış olduğu, hızlı etkiye sahip burun spreyini onayladığını söyledi. DETAY
± ABD Başkanı Joe Biden, Alaska'da bulunan büyük petrol rezervinin çıkarılması için onay bekleyen petrol sondajı projesini imzaladı. Sorumlu bilim insanları fosil yakıtlardan uzaklaşmanın, sürdürülebilir enerji kaynaklarına yönelmenin gereğine dikkat çekedursun, politikacılar ısrarla iklim değişikliğinin etkilerini görmezden geliyor. DETAY
± Bilim adamları alglerin etkileri konusunda giderek daha fazla endişe duymaya başlarken, 8.047 kilometre (5.000 mil) boyunca uzanan muazzam bir deniz yosunu halısı Florida ve Meksika sahillerinde sorunlara neden olma potansiyeli taşıyor. DETAY
± Sonsuz kimyasallar doğada çözünüp kaybolmuyor ve insan sağlığı için büyük tehlike arz ediyor. Bu özelliği dolayısıyla kullanımlarının denetim altında bulunması gerekiyor ki ABD Çevre Koruma Ajansı, PFAS'ın federal düzeyde düzenlemesine yönelik ilk adımları atacağını açıkladı. DETAY
± Araştırmacıların Pazartesi günü The Lancet'te bildirdiğine göre, hormonal olmayan deneysel bir hap, menopozdaki kadınlarda sıcak basmaları ve gece terlemelerini başarıyla azalttı. Haberin bir olumlu yönü de sonuçların büyük çaplı bir geç aşama denemesi sonucunda ilan edilmiş olması. Yani söz konusu hap, çok uzun olmayan bir gelecekte kullanıma sunulabilir. DETAY
± Journal of Systematic Palaeontology dergisinde yayımlanan bir yazı, 1987'de Çin'de keşfedilen ve 160 milyon yıl önce yaşadığı tahmin edilen bir dinozor türünün dünyanın en uzun boyunlu türü olabileceğini ortaya koydu. Sauropod adlı tür; dört bacaklı, olağanüstü uzun boyunlu, kuyruklu ve küçük başlı büyük bir otçul dinozor grubu olarak biliniyor. Grubun üyesi Mamenchisaurus Sinocanadorum adlı türün boynunun uzunluğunun 15 metreyi bulabildiği ifade ediliyor. DETAY
± Birleşik Krallık'taki Bristol Üniversitesi Kuantum Mühendisliği Teknolojisi Laboratuvarları'nda fahri araştırma görevlisi ve DotQuantum girişiminin kurucu ortağı Dr. Hatim Salih, bilim kurgu filmlerinde görülen “ışınlanmanın” farklı bir biçiminin mümkün olduğunu iddia ediyor. Quantum Science and Technology adlı bilimsel dergide yayımlanan makalede solucan delikleriyle ilgili yeni bir teorik çerçeve ve hesaplama şeması oluşturan kuantum araştırmacısı Salih, bu şema sayesinde laboratuvar ortamında bir solucan deliği inşa etmenin mümkün olabileceğini savunuyor. DETAY
± Okumaktan ziyade dinlemekten mi hoşlanıyorsunuz? Teleskop’un 34. bölümünü bu bağlantıdan podcast olarak dinleyebilirsiniz.
± Nokta Haber Yorum’da bu haftaki yazımda filmlerde izledikten sonra hayatımıza giren teknolojileri/olayları konu aldım. “Filmdi, Gerçek Oldu” başlıklı yazımı okumak isteyenler bu bağlantıdan erişebilirler.