Teleskop #36
± MIT araştırmacıları, böcek ölçeğindeki hava robotlarının ciddi hasar gördükten sonra dahi uçuş performansını etkili bir şekilde sürdürebilmesini sağlayan esnek yapay kaslar geliştirdi. Yaban arıları, kanatlarını çiçeklere ya da dallara çarptığında, kanatlarında küçük delikler ve yırtıklar olsa dahi uçmaya devam edebiliyorlar. Robotlar ise, küçük hasarlarda dahi düşüyorlar. Arıların dayanıklılığından ilham alan MIT araştırmacılarının geliştirdiği onarım teknikleri, böcek boyutunda bir hava robotunun kanatlarını çalıştıran aktüatörler veya yapay kaslar ciddi şekilde hasar gördüğünde, etkili bir şekilde uçuşunu sürdürmesine olanak tanıyor. DETAY
± Sky News'in haberine göre TikTok, güvenlik endişeleri nedeniyle İskoç Parlamentosu telefonlarından ve cihazlarından da kaldırılacak. Diğer bir deyişle, İskoçya da Batı ile Çin arasında süregelen teknoloji savaşına katıldı. DETAY
± İtalya’daki araştırmacılar, yapay bir yaprak tasarladılar. Yaprağın fonksiyonu ilgi çekici: Yağmur damlalarından veya rüzgârdan elektrik üretmek için bitkilerin içine yerleştirilecek. Şu ana dek yapılan denemeler, tek bir su damlasının 40 volt ve 15 mikroamperin üzerinde voltaj ve akım tepe noktaları oluşturabileceğini ve 11 LED ışığı çalıştırabileceğini gösterdi. DETAY
± Google, Çin merkezli e-ticaret devi Pinduoduo tarafından oluşturulan birkaç uygulamayı “kötü amaçlı yazılım” olarak belirlediğini, bu uygulamaları yükleyen kullanıcıları uyardığını ve şirketin resmi uygulamasını askıya aldığını duyurdu. DETAY
± Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı'nın, Türkiye Deprem Toparlanma ve Yeniden İmar Değerlendirmesi Raporu yayımlandı. Raporda Kahramanmaraş merkezli depremlerin yol açtığı çok boyutlu zarara değinilerek 48 binden fazla insanın hayatını kaybettiği, yarım milyondan fazla bina ile iletişim ve enerji alt yapısının hasar gördüğü, ekonomik zararın ise 2 trilyon liraya ulaştığı ifade edildi. Bu rakam, 2023 yılı milli gelir beklentisinin % 9'una karşılık geliyor. DETAY
± Dünyamız, büyük tehdit altında... İklim değişikliğinin yıkıcı etkileri her gün biraz daha belirgin şekilde gözlemleniyor. Freddy siklonu Afrika’da toprak kaymalarının ardından Malawi, Mozambik ve Madagaskar’da 400’den fazla kişinin hayatını kaybetmesine sebep oldu. Şubat ayı başında ikiz depremle ağır yara alan Türkiye’de ise aşırı yağışlar sonucu oluşan sel, Güneydoğu Anadolu’da ondan fazla kişinin ölümüne sebebiyet verdi. DETAY DETAY
± Birleşmiş Milletler’e göre artan şişelenmiş su tüketimi, güvenli içme suyuna ulaşımın tehdit altında olduğunu gösteriyor. BM akademik düşünce kuruluşu, bu durumun hükümetlerin kamu su kaynaklarını iyileştirmedeki başarısızlığını yansıttığını ve bunun da BM'nin 2030 yılına kadar güvenli içme suyuna yönelik sürdürülebilir kalkınma hedefini tehdit altına soktuğunu söyledi. DETAY
± Brezilya hükümetinin dijital politikalar sekreteri Joao Brant yaptığı açıklamada, reklamcılık gibi gelir getiren içeriklere sahip internet platformlarını yasal bir düzenlemeye tabi tutup tutmama konusunu araştırdıklarını söyledi. DETAY
± Mars'ın ekvator bölgesi yakınlarında "genç" bir buzulun kalıntılarına rastlandı. Bu bulgu, Mars'ta yakın geçmişte, ekvator yakınlarında bile yüzey su buzunun varlığına işaret ediyor. Bilim insanlarının yaptıkları son çalışmalar neticesinde, gezegenin diğer mineral yatakları arasında genellikle açık renkli sülfat tuz içeriği kalıntılarına rastlandı. Buz kütlesinin artık orada olmadığını ifade eden bilim insanları, bununla birlikte hareket eden bir buzul tarafından biriktirilen veya itilen moren adlı sırtlar da dahil olmak üzere bir buzulun barındırdığı özelliklerin var olduğunu belirtiyorlar. DETAY
± Kahramanmaraş merkezli ikiz depremler sonucunda İslahiye ilçesinin kırsalında bulunan İdilli Mahallesi'nde doğal bir göl oluştu. Bölgede bir süredir devam eden yoğun sağanak yağış nedeniyle doğal gölün su seviyesi yükselirken, çevredeki beş köy tahliye edildi. DETAY
± Çin Güney Bilim ve Teknoloji Üniversitesi, yapmış olduğu araştırmanın sonucunda ilginç bir öneriyle ortaya çıktı: Üniversite yetkililerine göre, dünyadaki su rezervlerinin bir kısmının güneş panelleri ile kaplanması, elektrik ihtiyacının büyük bir kısmını karşılamak yanında büyük miktarda su tasarrufu da sağlayabilir. DETAY
± Dünya bir su krizine doğru gidiyor. Bu nedenle, konvansiyonel kaynaklar dışında su üretiminin sağlanması büyük önem arz ediyor ve bilim insanlarının bu konuya ilgisini artırıyor. Son dönemde ortaya çıkan ve bu konu üzerine konsantre olan bir girişim, konsantre ve şeker üretimi için kullanılan meyve/sebzelerin atık sularından içme suyu üretiyor. DETAY
± Yeşil enerjiye geçişte rüzgâr türbinleri, jeotermal santraller ve güneş panelleri kurmak için uygun fiziksel alan bulmak önem arz ediyor. İsviçre'de yerleşik bir girişim olan Sun-Ways bu amaçla tren raylarına göz dikmiş durumda. Zira, iki ray arasındaki boşluk, standart fotovoltaik paneller için biçilmiş kaftan gibi gözüküyor. Sun-Ways panelleri ayrı ayrı yerleştirmek yerine birbirine bağlamayı ve rayların arasına bir halı gibi sermeyi planlıyor. Panellerin temizliğini sağlamak da zor olmayacak çünkü bu görevi gelip geçecek trenlere monte edilecek fırçalarla yapmak mümkün görünüyor. Sun-Ways, İsviçre Federal Ulaştırma Ofisi'nden onay alırsa, Mayıs 2023'te batı İsviçre'deki Buttes tren istasyonunun yakınında sistemin kurulumunu başlatacak. DETAY
± Huawei Technologies Co Ltd'in, ABD ticari yaptırımlarından etkilenen ürünlerindeki 13.000'den fazla parçayı değiştirdiği ifade edildi. DETAY
± Afrika'nın en büyük ekonomisi olan Nijerya’da, sermaye bulabilmek için mücadele eden genç yatırımcılar için, teknoloji ve yaratıcı sektörleri desteklemek üzere 618 milyon dolarlık bir fon oluşturuldu. DETAY
± Brigham Young Üniversitesi'nden bir ekip, sağlam ilişkilerin hayat kurtarıcı olup olmadığını araştırmak üzere geçmişi 1900'e kadar uzanan 148 ayrı çalışmanın sonuçlarını inceledi. Neticede, tatmin edici bir sosyal yaşamın, uzun bir ömür sürmek için sigarayı bırakmak kadar faydalı olduğu, hatta bu faktörün egzersiz yapmaktan ve obezitenin üstesinden gelmekten daha da önemli olabileceği ortaya konuldu. DETAY
± Yaygın kullanımda olan bir kimyasala maruz kalmak ile dünya çapında 8,5 milyondan fazla insanı etkileyen bir hastalık olan Parkinson arasında bir bağlantı olmasının mümkün olduğu ifade ediliyor. Trikloretilen (TCE) kuru temizleme sıvısı, temizlik bezleri ve leke çıkarıcılar gibi ürünlerde bulunuyor ve havamızı, suyumuzu ve toprağımızı kirletici etki gösteriyor. Rochester Üniversitesi'nden araştırmacılar, TCE'ye maruz kaldıktan sonra Parkinson geliştiren kişilerle ilgili yedi vaka çalışmasına vurgu yaptılar. DETAY
± Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli son raporunu yayınladı. Panel, derhal ve büyük çaplı emisyon azaltımları olmadan küresel ısınmayı 1,5°C ile sınırlandırmanın imkânsız olacağı konusunda kamuoyunu bir kere daha uyardı. Raporun yazarlarından İrlanda'daki Maynooth Üniversitesi'nden Peter Thorne, "Gerekli hızda hareket etmezsek, 1,5 dereceyi ve hatta muhtemelen 2 dereceyi geçeceğiz" diyor. Panelin bir sonraki raporunu 2027'ye kadar yayımlaması beklenmediğinden, arada geçecek olan uzun sürenin küresel ısınmayla ilgili politik eylemleri geri plana atabileceğinden korkuluyor. DETAY
± 2023 yılı Dünya Mutluluk Raporu yayımlandı. Dünyanın en mutlu ülkeleri sıralamasında Finlandiya son 6 yılda olduğu gibi 2023'te de zirvede yer alırken, listenin ilk 3 sıralamasını İskandinav ülkeleri oluşturdu. Toplamda 137 ülkenin 6 kriter uyarınca değerlendirildiği raporda Afganistan son sırada yer alırken, 2022 raporunda 112. sırada bulunan Türkiye 6 basamak yükselerek 106. sıraya yer aldı ve ilk 100 içinde kendine yer bulamadı. DETAY
± Yiyecek olarak yetiştirilen hayvanlara yapılan istismara son vermek için mücadele eden The Humane League, vegan olan bir kişinin günde bir hayvan kurtardığını tahmin ediyor. Söz konusu hayvan, balık gibi göreli olarak küçük bir canlı olsa da, yaratılan etki önemli olarak addediliyor. Hindistan'da yerleşik Dancing Cow markası da bu kapsamda daha fazla hayvanın hayatını kurtarmak istiyor ve satılan her 10.000 karton yulaf sütü için süt endüstrisinden bir inek kurtaracağını açıkladı. İneğin sahibine adil bir fiyat ödenecek ve hayvan şirket merkezinin yakınındaki bir sığınağa getirilerek bakım altına alınacak. Dancing Cow, Uttar Pradesh'in en büyük hayvan kurtarma barınağını inşa etmeyi hedefliyor. DETAY
± Asteroit Ryugu'dan alınan örneklerde, RNA'nın dört yapı taşından biri olan urasil ile canlı organizmalar için önemli olan niasin ve diğer bileşikler bulundu. Bu durum, yaşamın bileşenlerinin dünyaya göktaşları tarafından getirildiği tezini destekliyor. Japonya'nın Hayabusa 2 uzay aracı, 2020'nin sonunda Ryugu'dan 5,4 gram ağırlığında asteroit tozu örneği getirmişti. Anılan sonuçlara, bu örneğin incelenmesi neticesinde ulaşıldı. DETAY
± Kuş gribi (H5N1) salgınının, kuşların göç etmeye başlamasıyla, önümüzdeki haftalarda artış göstermesi bekleniyor. ABD'de yapılan bir araştırmaya göre, bu durum yalnızca kuşları ilgilendirmiyor zira virüsün tilki ve rakun gibi vahşi memelilerin beyinlerine de bulaştığı ve söz konusu canlıların alışılmadık şekillerde davranmasına neden olduğu düşünülüyor. DETAY
± Dünya üzerinde, Brezilya kıyılarında bulunan Trindade adası kadar izole edilmiş çok az yer bulunuyor. Jeolog Fernanda Avelar Santos, yürüttüğü bilimsel çalışma dolayısıyla eriştiği ayak basılmamış toprak parçasında insan etkisine dair rahatsız edici bir işaretle karşılaştı: Atık plastik birikiminden oluşan kayalar. DETAY
± 37 milyon aboneye sahip olan Lionsgate yayın platformundan kullanıcı verileri sızdığı açıklandı. Verilerin kapsamının kullanıcıların IP adresleri ve izledikleri içerik bilgileri olduğu ifade edildi. DETAY
± Teleskop’un 35. bölümünü dinlemek isteyenler bu bağlantıdan podcast’e ulaşabilirler.
± Nokta Haber Yorum’da bu haftaki yazımda para ve mutluluk arasındaki ilişkiyi, bir meta analiz kapsamında ele aldım. Doğal olarak, para ile mutluluk arasında bir bağlantı kurulması mümkün görülmüyor. Zenginim, Mutluyum (!) başlıklı yazıyı okumak isteyenler bu bağlantıdan erişebilirler.