Teleskop #39
± Kuveyt’ten bir medya kuruluşu, yapay zekâ kullanarak, çevrimiçi bültenleri okumak üzere bir sanal sunucu yarattı. "Fedha", Cumartesi günü Kuveyt News web sitesinin Twitter hesabında, saçları açık, siyah ceket ve beyaz tişört giyen bir kadın görünümünde çıktı izleyenlerin önüne. Arapça söylediği ilk sözler de şunlar oldu: “Ben Fedha, Kuveyt Haberleri'nde yapay zekâ ile çalışan ilk sunucuyum. Ne tür haberleri tercih edersiniz? Fikirlerinizi duyabilir miyim?". DETAY
± JAMA Network dergisinde (ABD Tabipler Birliği’nin yayın organı) yayımlanan bir bilimsel araştırma, yaygın kanının aksine ölçülü alkol tüketimin sağlığa bir faydası bulunmadığını ortaya koydu. 40 yılı aşkın süredir derlenen verilerden yola çıkılarak kaleme alınan araştırmaya göre önceki birçok çalışmanın metodolojisi kusurlu. Ölçülü alkol tüketiminin ise sağlığa faydası olmak bir yana zararı olduğu uyarısı yapılıyor. DETAY
± Bilim insanları, nükleer santrallerin kapatılmasının hava kirliliğini artırabileceğini düşünüyor. Reaktörlerin emekliye ayrılması durumunda, boşluğu dolduracak olan kirletme potansiyeli yüksek enerji kaynaklarının beş binden fazla prematüre ölüme neden olabileceği tahmin ediliyor. DETAY
± FBI, siber suçlara karşı önemli bir adım atarak, Genesis Market sitesinin (çalınan kimlik vb. kişisel bilgilerin satıldığı bir illegal dijital pazar) kapatılmasını sağladı. Takiben site ile bağlantılı düzinelerce kişi tutuklandı. Genesis Market alan adı bugün FBI'ın web sitesine el koyduğunu bildiren bir duyuruyla değiştirildi. Europol de bir duyuru yaparak, 17 ülkedeki kolluk kuvvetlerinin, sitenin kapatılmasıyla bağlantılı olarak 119 tutuklama ve 208 mülk araması yaptığını belirtti. DETAY
± Florida Üniversitesi'nden araştırmacılar, 15 yıldır sürdürdükleri bir çalışmanın neticesinde, GPR158 adlı reseptörün depresyonla ilişkisini ortaya koydu. Fareler üzerinde yapılan çalışma, GPR158'in baskılanmasının “stres kaynaklı depresyon oluşumu” olasılığını düşürdüğünü gösterdi. DETAY
± General Motors, robotaksi birimi Cruise LLC’nin sürücüsüz araçlarından birinin San Francisco’da bir otobüse arkadan çarpmasının ardından, 300 araçtaki otomatik sürüş yazılımını geri çağırma kararı aldı. Yapılan açıklamaya göre, 23 Mart'taki kazaya, otobüsün hareketini yanlış tahmin eden yazılım sebep oldu. Kaza, Cruise'da orta derece hasar yaratırken yaralanmaya sebep vermedi. DETAY
± Sonuçları Nature dergisinde yayımlanan, on yıl süren çalışma, orman yangınlarının yol açtığı kirleticilerin (partikül maddeler) insan sağlığına olumsuz etkilerini önlemede Amazon yağmur ormanlarının katkısına odaklandı. Araştırma, Amazon yağmur ormanlarının kirli havayı absorbe ederek her yıl 15 milyondan fazla hastalık vakasını önleyebildiğini gösterdi. DETAY
± NOAA (ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi) ve Maine Üniversitesi tarafından ortaklaşa yapılan okyanus sıcaklıkları ölçümlerine göre, Nisan ayında okyanus yüzeyi ortalama sıcaklıkları 21,1 derece oldu ve 2016’daki 21 derecelik rekoru geride bıraktı. DETAY
± Çin'deki bir araştırma ekibi, üç yıldan uzun bir süre önce alınan Covid-19 salgını bağlantılı örneklerin analizini yayımladı. Bu, 2020'de piyasadan toplanan biyolojik kanıtlara ilişkin hakemli ilk çalışma. Çalışmada, Huanan deniz ürünleri ve vahşi yaşam pazarı, koronavirüsün kökenine yönelik arayışta bir odak noktası oldu. Araştırma sonuçları, virüs yükü taşıyan sürüntülerin, vahşi hayvanlardan genetik materyal içerdiğini ortaya koydu. Bazı bilim insanları, bunun hastalığın başlangıçta enfekte bir hayvandan bir insana bulaştığına dair bir başka kanıt olduğunu söylüyor. Bununla birlikte, başka bir grup bilim insanı ise bulguların yorumlanmasında dikkatli olunmasını tavsiye ediyor zira örneklerin genetik içeriğinin halka açıklanmasının neden üç yıl sürdüğü, belirsizliğini koruyan önemli bir konu. DETAY
± İkinci nesil bir androjen reseptör blokeri olan enzalutamid, kemoterapinin etkisiz olduğu durumlarda bile bir dizi prostat kanseri vakasının tedavisinde daha iyi sonuç alınmasını sağladı. Enzalutamide, prostat kanseri hücrelerinin, kanserin büyümesini destekleyen testosterona bağlanma yeteneğini azaltarak çalışıyor ve metastaz yapmış kişilerde dahi beş yıllık hayatta kalma oranlarını artırıyor. DETAY
± Dünyanın her yerinde olduğu gibi ülkemizde de mikroplastik sorunu endişe verici düzeyde. Son araştırmalar, İzmit Körfezi’ndeki her 10 balıktan dördünde mikroplastik bulunduğunu ortaya koyuyor. Araştırmada kapsamında incelenen kefal, kırlangıç, iskorpit, dil balığı ile pisi balıklarının tamamında, barbunların yüzde 80'inde, mazakların yüzde 53'ünde, istavritlerin yüzde 40'ında, kaya balıklarının yüzde 39'unda, çırçırların yüzde 28'inde, trakonyaların yüzde 20'sinde ve mezgitlerin yüzde 10'unda mikroplastiklere rastlandı. DETAY
± Suudi Arabistan’da az rastlanan türde görüntüler ortaya çıktı. Ülkede şiddetli yağmur, dolu ve yer yer kar etkisini sürdürürken, iklim değişikliğinin daha nelere yol açacağı sorusu ortaya çıkıyor. Al-Baha şehrinde fırtına etkisini sürdürürken, bölgeye yoğun bir şekilde dolu yağdı. Dolu fırtınası yüzünden kent tamamen beyaz renge bürünürken, araçlar yolda kaldı. DETAY
± Tıp geliştikçe, 100 yaşına kadar yaşayan insan sayısı da artış gösteriyor. Araştırmacılar, 100 yaşını geçen insanların uzun yaşamalarına olanak sağlayan benzersiz bir bağışıklık hücresi bileşimine ve aktivitesine sahip olduğunu buldular. Söz konusu bulgunun sağlıklı yaşlanma terapötikleri geliştirmek için kullanılabileceğine inanılıyor. DETAY
± Tüm dünya vatandaşlarını derinden etkileyen enflasyon karşısında tüketicilerin mutfak masraflarını yönetmelerine yardımcı olan Skip The Dishes, fiyat indirimlerini izleyen ve bunları haftalık yemek planlarına dönüştüren bir web uygulaması olan Inflation Cookbook'u (Enflasyon Yemek Kitabı) piyasaya sürdü.Enflasyon Yemek Kitabı, gıda ürünlerinin pazar fiyatlarını izlemek ve maliyet efektif tarifler sunmak için yapay zekâyı kullanıyor. DETAY
± İş dünyası yayını STAR Market Daily'nin bildirdiğine göre, teknoloji devi Alibaba, ChatGPT'nin olağanüstü başarısına benzer bir sonuç elde edebilme umuduyla yarattığı Tongyi Qianwen AI sohbet robotunu test edecek şirketler arıyor. DETAY
± ABD, Güney Kore ve Japonya yaptıkları ortak açıklamada, Kuzey Kore'nin silah programlarını desteklemeye yönelik "kötü niyetli" siber faaliyetleri konusunda derin endişe duyduklarını ifade ettiler. DETAY
± Tesla, elektrikli araçlarını kullanan milyonlarca müşterisine, mahremiyetlerinin son derece önemli olduğunu ve her zaman büyük önem taşıyacağını garanti ediyor. Web sitesinde de, sürüşe yardımcı olmak için araçlara yerleştirilen kameraların müşteri gizliliğini korumak için sıfırdan tasarlandığını ifade ediyor. Bununla birlikte Reuters'in dokuz eski çalışanla yaptığı röportajlar; 2019 ile 2022 yılları arasında, Tesla çalışanlarının dahili mesajlaşma sistemi aracılığıyla bazı müşterilerin araç kameraları tarafından kaydedilen ‘”rahatsız edici” video ve görüntülerinin paylaşıldığını ortaya koydu. DETAY
± Fransa’yı 2019 Eurovision Şarkı Yarışması'nda temsil eden Fas kökenli eşcinsel şarkıcı Bilal Hassani'nin eski bir kilisede yapacağı konser aşırılık yanlısı Katoliklerin itirazı üzerine iptal edildi. Savcılık, konserin iptali sonrası soruşturma başlattı. Dünya bu homofobik tutumlarından ne zaman kurtulabilecek acaba? DETAY
± Türkiye’de çevreye karşı suçlar nedeniyle 2022 yılında 24 binden fazla dosya açıldı. Bir önceki yıldan devreden 20 bine yakın dosyayla birlikte toplam dosya sayısı 46 bin oldu. 2 bine yakın dosya ise Yargıtay‘da bozuldu. DETAY
± İsrailli bilim insanlarının, domates, tütün, buğday, mısır ve kaktüs gibi bitkiler üzerinde yaptığı çalışma, bitkilerin zarar gördüğü ya da susuz kaldığı durumlarda ultrasonik patlama sesleri çıkardığını ortaya koydu. Cell dergisinde yayımlanan araştırmanın bulgularına göre, söz konusu sesler insan kulağının işitme aralığının dışında kalıyor ve patpatlı ambalajların patlama seslerini andırıyor. DETAY
± Dünya'nın atmosferi ve okyanuslar, insanlık tarihindeki herhangi bir noktadan daha fazla ısınıyor ve dünyamızda bir dizi değişikliği tetikliyor. Küresel ısınmanın muhtelif etkilerine daha önceki Teleskop bültenlerinde de sıklıkla yer vermiştik. Uluslararası bir araştırma ekibi tarafından yapılan yeni bir araştırma ise, daha az bilinen bir etkiye dikkat çekti. Görece sıcak denizlerde, et yiyen bakterilerin yaygınlaşması mümkün ve bu durum insanların sağlığı üzerine ciddi bir tehdit oluşturabilir. DETAY
± Tesla, daha ucuz, demir bazlı pillerin kullanımını yaygınlaştırmayı amaçlıyor. Bu kapsamda yarı ağır elektrikli kamyonlarının bir versiyonunda ve uygun fiyatlı bir elektrikli araçta söz konusu piller kullanılacak. DETAY
± Patojenleri antibiyotiklere direnç geliştirme yeteneği, halk sağlığı için ciddi bir tehdit oluştursa da bu bilinmedik bir şey değil. Birleşik Krallık'taki Earlham ve Quadram Enstitüleri tarafından uluslararası bilim insanlarından oluşan bir ekip ile birlikte yapılan son araştırmalar, insan vücudunun içinde ve üzerinde yuva yapan tüm bakteri ve diğer mikroorganizmaların bir antibiyotik direnci kaynağı olabileceğini öne sürüyor. Hatta, çevrenizdeki insanların antibiyotik kullanımı dahi sizi doğrudan etkiliyor olabilir. DETAY
± Nature Geoscience dergisinde yayımlanan bir araştırmaya göre, ozon tabakasını deldiği için yasaklanan kimyasallar, atmosferimizde hala endişe verici bir şekilde birikiyor. Söz konusu kimyasallar bir zamanlar iklimlendirme ve soğutmada yaygın olarak kullanılıyordu, ancak 2010 yılına kadar küresel olarak aşamalı şekilde kullanımının sonlandırılması gerekiyordu. DETAY
± TÜBİTAK, Türkiye'nin metre altı çözünürlüğe sahip ilk milli gözlem uydusu İMECE'nin 11 Nisan günü gerçekleşmesi planlanan fırlatma operasyonunun ertelendiğini açıkladı. İMECE, SpaceX'in Falcon 9 roketi ile fırlatılacaktı. DETAY
± Twitter'ın, yeni kurulan "X Corp." isimli bir paravan şirketle birleşerek bağımsız bir şirket olmaktan çıktığı bildirildi. Muhafazakâr aktivist Laura Loomer tarafından geçen yıl şirkete ve eski icra kurulu başkanı Jack Dorsey'e karşı açılan bir dava için Kaliforniya'daki bir mahkemeye sunulan 4 Nisan tarihli bir belgeye göre, Twitter diye bir şirket artık yok. DETAY
± Kanser hastaları arasında sağlıklarını iyileştirmek için probiyotik kullanımına artan bir ilgi var, ancak bağırsak mikroplarının kanser immünoterapi yanıtlarını nasıl değiştirdiği hala net değil. Araştırmacılar, fareler üzerinde yaptığı çalışmalar neticesinde probiyotik bakterinin melanom tümörlerine gittiğini, burada antitümör bağışıklığı desteklediğini ve indol-3-aldehit (I3A) salgılayarak kanser immünoterapisini kolaylaştırdığını gösterdi. Ayrıca, immünoterapiye yanıt veren ilerlemiş melanom hastalarının, yanıt vermeyen hastalara kıyasla daha yüksek I3A seviyelerine sahip olduğu bulundu. Araştırmacılar bu bulguların diyet ve probiyotik bazlı kanser tedavisinin önünü açmasını umuyorlar. DETAY
± Son dönemde artan düzensiz göç, İtalya'da sağ koalisyon hükümetini önlem almaya yöneltti ve ülke genelinde geçerli olmak üzere 6 aylık olağanüstü hal ilan edildi. DETAY
± Yeni açık kaynaklı otonom yapay zekâ projesi Auto-GPT'nin bir kullanıcısı, yazılımdan "insanlığı yok etmeyi", "küresel hakimiyet kurmayı" ve "ölümsüzlüğe ulaşmayı" denemesini istedi. Yapay zekâ, bu talebe yanıt vererek nükleer silahları araştırdı, araştırma yapmasına yardımcı olması için diğer yapay zekâ ajanlarını istihdam etti ve başkalarını etkilemeye çalışan tweet'ler gönderdi. DETAY
± Ahşap rüzgar türbini kuleleri, emisyonları yüzde 90 oranında azaltabiliyor ve çelikten daha ucuza mal oluyor. Ayrıca, beton ve çelik yerine ahşap kullanmak planlamayı da kolaylaştırabiliyor. Yapılan araştırmalar da İsveçliler’in yüzde 40'ının türbin kuleleri ahşaptan inşa edildiğinde rüzgâr enerjisi üretimine daha olumlu yaklaştığını ortaya koyuyor. DETAY
± Bilim insanları, kanserlerin nasıl büyüdüğüne ilişkin yaptıkları bir analizde, tümörlerin evrim geçirme ve hayatta kalma konusunda "neredeyse sonsuz" bir yeteneğe sahip olduğunu buldular. Dokuz yıl boyunca akciğer kanserlerini izleyen araştırma ekibi, karşı karşıya kaldıkları bu inanılmaz gücün şaşırtıcı olduğunu söylüyorlar. DETAY
± Teleskop’un 38. bölümünü dinlemek isteyenler bu bağlantıdan podcast’e ulaşabilirler.