Teleskop #42
± Herhangi bir bülten olmuyor ki, yapay zekânın bulaştığı yeni bir alandan veya işten bahsetmeyelim. Royal Marsden NHS vakfı, Londra Kanser Araştırmaları Enstitüsü ve Imperial College London'dan bilim insanları, kanseri doğru bir şekilde tanımlayabilen bir yapay zekâ modeli oluşturdular. Araştırmacılar, söz konusu modelin hastalığın teşhisini hızlandırabileceğini ve hastaları tedaviye hızlı bir şekilde yönlendirebileceğini ifade ediyorlar. Bilindiği gibi kanser dünya genelinde önde gelen can kaybı nedenlerinden birisi. Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, yılda yaklaşık 10 milyon kişi kanser nedeniyle hayatını kaybediyor. Bununla birlikte, birçok durumda, erken teşhis ve tedavi konusunda hızlı alınan aksiyon, hayat kurtarabiliyor. Çalışmanın bulguları Lancet'in eBioMedicine dergisinde yayımlandı. DETAY
± Araştırmacılara göre, düşünceleri kelimelere dönüştürmek için mevcut teknolojik yöntemler ya invazivdir (yani cerrahi implantasyon gerektirirler) ya da "uyaranları yalnızca küçük bir kelime veya kelime grubu arasından tanımlayabildikleri" için yetenekleri sınırlıdır. Austin'deki Texas Üniversitesi'nden bilim insanları, kısa bir süre önce Nature Neuroscience'da yayımlanan makalelerinde insan düşüncelerini gerçek zamanlı olarak ve invaziv olmayan bir şekilde kelimelere çevirmek için bir yapay zekâ sistemi geliştirdiklerini açıkladılar. B. Austin'deki ekip, insan beyninin birden çok alanından gelen işlevsel manyetik rezonans görüntüleme (fMRI) sinyallerini aynı anda çözmek için bir sinir ağını eğitti. DETAY
± TÜRKONFED, beyin göçüne dikkat çekerek son üç yılda yaklaşık 300 bin gencin, son bir yılda da 12 bin akademisyenin hayallerini Türkiye dışında aradığını açıkladı. DETAY
± Microsoft Başkanı Brad Smith, şirketin oyun firması Activision Blizzard'ı satın almasının Birleşik Krallık tarafından engellenmesini “güven sarsıcı” bir karar olarak niteledi ve Avrupa Birliği'nde (AB) iş yapmanın daha cazip olduğunu belirtti. DETAY
± Avrupa Birliği'nin elektrik üretiminde yenilenebilir enerji kaynaklarının payı kış döneminde yüzde 40 ile ilk olarak fosil yakıtları geride bıraktı. Londra merkezli enerji düşünce kuruluşu Ember tarafından yapılan analize göre, Ekim 2022-Mart 2023 tarihlerini kapsayan kış döneminde AB'de, yaşanan enerji krizine rağmen fosil yakıtların elektrik üretimindeki payı gerilemiş oldu. DETAY
± Doktorların, kaygılarını azaltabilmek adına, ameliyattan önce hastalarını hipnotize etmeyi bir yöntem olarak benimsedikleri görülüyor. Hipnoz kayıtlarını dinlemek, tıbbi bir prosedür sırasında hastanın ağrısını ve gerginliğini azaltabiliyor. Bu durum da daha düşük dozda sakinleştirici kullanılmasının önünü açıyor. DETAY
± Barndominium, çiftlik evi tarzı bir ev anlamına geliyor ve bu evler yaşam alanı ile bir garajı veya çalışma alanını tek bir çatı altında birleştiriyor. Söz konusu evler ABD genelinde yaygınlaşmaya başladı. Ekonomik faktörler ve çiftlik evinde yaşamanın yeniden talep görmeye başlaması bu eğilime katkıda bulunuyor. DETAY
± Çernobil köpekleri, bilim için özel bir önem arz ediyor çünkü nükleer sızıntı felaketinden bu yana 15 nesildir izole bir şekilde yaşadılar ve geliştiler. 35 kiloluk köpekler için 10 ila 12 yıllık yaşam süresi normalken onlar üç ya da dört yaşında öldüler. Bilim insanı Ostrander, köpeklerin bu düşmanca ortamda hayatta kalmalarına izin veren şeyin “genomlarında olup bitenler” olduğunu ve bunun da muhtemelen oldukça büyük, oldukça önemli gen mutasyonları olduğunu söylüyor. Bilim insanları, köpeklerin DNA'larının incelenmesi neticesinde elde edilecek olan bilgilerin, radyasyonun etkileri hakkında bildiklerimizi değiştirebileceğine inanıyor. DETAY
± ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), insan dışkısından üretilen bir hapa ilk kez onay verdi. Seres Therapeutics isimli şirket tarafından geliştirilen ve Vowst ismi verilen ilaç, 18 yaş ve üzeri insanlarda kullanılabilecek. İlaç Haziran 2023’te ABD’de piyasaya çıkacak ve “Clostridioides difficile” ismi verilen bir enfeksyionun tekrarlamasını engellemek için kullanılacak. DETAY
± Yeni Zelanda'ya özgü kivi kuşları yüzyıllar sonra ilk defa başkent Wellington’un yeşil tepelerinde yeniden gezinmeye başladı. Bu gelişme, Yeni Zelandalıların simgesi olmasına rağmen sayıları büyük oranda azalan kivi nüfusunu yeniden canlandırmak için başkent ve çevresindeki istilacı yırtıcıları temizleme çabalarının bir sonucu olarak ortaya çıktı. DETAY
± Amerikalı bilim insanları ilk kez sönmekte olan bir yıldızın bir gezegeni yutuşunu gözlemledi. Bu gözlemin önümüzdeki beş milyar yıl içinde dünyanın kaderinin habercisi olabileceği belirtildi. Birçok gezegenin ömrü bağlı olduğu yıldızın enerjisi tükendiğinde bitiyor. Enerjisi tükenen yıldız kırmızı bir deve dönüşerek genişliyor ve yolundaki herşeyi yutuyor. DETAY
± İtalya Verileri Koruma Ajansı, ABD merkezli OpenAI'in ChatGPT yapay zekâ sohbet robotuna kişisel verileri toplama kurallarını ihlal ettiği şüphesiyle getirdiği geçici erişim engelini kaldırdı. DETAY
± ABD’de bir grup milletvekili, yapay zekânın nükleer silah fırlatmak için kullanılmasını önleyecek bir yasa önerisinde bulundu. Bu haftanın başlarında duyurulan Otonom Yapay Zekâ Yasasında, Birleşik Devletler’de her durumda, Başkan'ın nükleer silah kullanımını başlatma ve sona erdirme kararlarına yönelik bilgilendirmede bulunmak ve kararları uygulamak gibi kritik olan tüm eylemler için, bir insanın “döngüde” tutulması düzenlemesi bulunuyor. DETAY
± Bilim insanları yıllardır ilaçların kan-beyin bariyerini aşması için bir yol bulmaya çalışıyorlar ve 2014 yılında ses dalgalarını kullanarak insan beynine dahili erişimin kilidini açmışlardı. Son dönemde, aynı tekniği kullanan bir klinik deneyde, iki güçlü kemoterapi ilacının beynin içine girmesi sağlandı ve 2014 yılındaki başarı geliştirilmiş oldu. DETAY
± Bir dermatolog ve meslektaşları, alışılmadık bir konuda Guinness dünya rekorunu elde etti: Dünyanın en küçük cilt kanseri oluşumunu tespit etmek. Oregon Sağlık ve Bilim Üniversitesi’nden yardımcı doçent Dr. Alexander Witkowski, sadece 0,65 milimetre çapında bir melanom lezyonu saptadı ve hastasının kanser yayılmadan önce tedavi görmesine yardımcı oldu. Olayı iyice ilginç kılan detay şu: Doktor teşhis için Sklip adlı klipsli bir akıllı telefon aksesuarı ve sanal bir biyopsi tekniği kullandı. DETAY
± Florida valisi Ron DeSantis, eyalet yetkililerinin çevresel, sosyal ve yönetişim (ESG) hedeflerini desteklemek için kamu fonlarını kullanmalarını yasaklayan bir yasa tasarısını imzaladı. DeSantis, ESG karşıtı söylemlerde bulunuyor ve iklim değişikliği ile çeşitlilik girişimlerini hedef alıyor. İklim değişikliği inkarcıları arasında bir valinin bulunması da üzüntü verici oluyor doğal olarak. DETAY.
± İki araştırma ekibi, bitkilerin, alglerin ve bazı bakterilerin büyümek için ihtiyaç duydukları enerjiyi oluşturmak amacıyla güneş ışığından yararlandıkları süreç olan fotosentez sırasında oksijenin nasıl oluştuğuna dair mikroskobik ayrıntıları ortaya çıkardı. Fotosentezi bu seviyede anlamak, temiz yakıtların gelişimi konusunda imkânlar yaratabilir. DETAY
± United Airlines, bu yıldan itibaren ABD San Francisco Uluslararası Havalimanı ve Londra Heathrow Havalimanı arasında yapacağı uçuşlarda düşük karbonlu havacılık yakıtlarını kullanmaya başlayacak. DETAY
± Uydu verileri artık mercan resiflerinin ne zaman risk altında olduğunu daha iyi anlamamıza yardımcı olabilir. A Frontiers of Remote Sensing dergisinde yayınlanan bir çalışmada, ABD ve Belize'den 11 kişilik bir araştırmacı ekibi, iklim değişikliğinin Belize'nin sığ sularını kitlesel mercan ağarmasına ve biyolojik çeşitlilik kaybına neden olabilecek bir dereceye kadar ısıtıp ısıtmadığını belirlemek için 2002 ile 2022 yılları arasında toplanan verileri analiz etti. Bilim insanları, bu amaçla NASA'nın Maryland'deki Goddard Uzay Uçuş Merkezi tarafından, uzay ajansının Aqua uydusu için geliştirilen Orta Çözünürlüklü Görüntüleme Spektroradyometresini (MODIS) kullandılar. DETAY
± Birleşmiş Milletler Çarşamba günü, hava durumu fenomeni El Niño'nun önümüzdeki aylarda gelişerek daha yüksek küresel sıcaklıkları ve yeni ısı rekorlarını tetikleme olasılığı taşıdığını ifade etti. DETAY
± Alzheimer tedavileri yıllardır süregelen durgunluğunu terk ediyor ve yeniden canlanıyor. Çarşamba günü, ilaç devi Eli Lilly deneysel ilacı Donanemab'ın erken evre Alzheimer hastalarında bilişsel ve işlevsel gerilemeyi başarıyla yavaşlattığını ve tedavi seçeneklerinden yoksun durumu olan hastalara umut verdiğini söyledi. Lilly, verileri Haziran sonundan önce ABD düzenleyicilerine sunacağını ve gelecek yılın ilk yarısında onay almayı umduğunu ifade ediyor. DETAY
± Uber, müşterilerinin alışkanlıklarını tahmin eden bir teknoloji için patent başvurusunda bulundu. Teknoloji, sürücüleri, yolculuk veya teslimat talebinde bulunma olasılığı yüksek olan kullanıcılarla eşleştirecek. Doğal olarak, Uber'in kullanıcı deneyimini kişiselleştirmek amacıyla yaptığı bu girişimde yapay zekâ kullanılacak. DETAY
± İspanya Carrefour, gıda israfıyla mücadeleye yardımcı olmak için Madrid hipermarketlerine yeni bir ürün serisi çıkarttı: Satılamamış meyvelerden yapılan reçel. Süpermarket şu anda her ikisi de konserve ve sos üreticisi Helios tarafından üretilen portakal ve domates olmak üzere iki çeşit reçel sunuyor. 250 gramlık kavanozların perakende satış fiyatı 0,89 Euro gibi oldukça ehven bir seviyede. DETAY
± Doktorlar, türünün ilk örneği olan bir beyin ameliyatı gerçekleştirdiler ve henüz anne karnında olan, doğmamış bir bebeği genetik kaynaklı zor bir hastalıktan ve kesin ölümden kurtardılar. Boston Çocuk Hastanesi ve Massachusetts Genel Hastanesi'ndeki on kişilik bir ekip sırasıyla rahmi, bebeğin kafatasını açmayı ve gelişmekte olan beyni ameliyat etmeyi içeren titiz prosedürü başarıyla tamamladı. DETAY
± Teleskop’un 41. bölümünü dinlemek isteyenler bu bağlantıdan podcast’e ulaşabilirler.