Teleskop #43
± Sürdürülebilirlik bilinci yükseldikçe, yaratıcı çözümler de birbirini takip ediyor. Arkansas merkezli bir giyim markası olan LIVSN Designs, kısa süre önce piyasaya çarpıcı bir ürün sürdü: Century Jacket… Bu ceket, çeşitli koşullarda günlük kullanım için tasarlanmış ve tamamen doğal malzemelerden yapılmış. Ayrıca, LIVSN'e bakılacak olursa, 100 yıl kullanım ömrü var. İsmini de bu özelliğinden alıyor. Üretimi için kullanılan malzemeler de bu amaca uygun olarak seçilmiş. Ceketin fiyatı 439 Amerikan Doları olarak belirlenmiş ve 2023 yılı Aralık ayından itibaren teslimatlara başlanacakmış. LIVSN, ürününün kalitesinden o kadar emin ki ömür boyu ücretsiz onarım hizmeti sunmayı taahhüt ediyor. DETAY
± Temiz enerji üretiminde fotosentezin gücünden faydalanmaya yönelik çalışmalara Teleskop’un geçmiş sayılarında yer vermiştik. PNAS dergisinde yayınlanan bir makalede, Rochester Üniversitesi’nden Kimya Profesörleri Kara Bren ve Todd Krauss, yapay fotosentez sistemlerine elektron sağlamak için Shewanella oneidensis bakterisinin bedava ancak verimli bir seçenek olduğunu ortaya koydular. Bu mikroorganizmaların benzersiz özelliklerinden nanomalzemelerle birlikte yararlanılması, fosil yakıtlardan hidrojen elde eden mevcut yaklaşımların yerini alma potansiyeline sahip. DETAY
± Yeni bir araştırmanın sonuçlarına göre, çekirgeler sürü halindeyken diğerlerinin yamyamlığından kokulu bir hormon üreterek kaçınıyorlar. Science dergisinde yayımlanan çalışmanın bulgularına göre söz konusu hormon, fenilasetonitril (PAN) adı verilen kokulu bir feromon ve çekirgeleri kimyasal olarak uyararak yamyamlıktan uzaklaştırıyor. Sürülerin oluşumunun ardında böcekler arasındaki yamyamlık etkileşimleri yattığından, bu bulgu böceklerin küresel gıda arzını tahrip etmesi riskiyle mücadele için yeni böcek ilaçlarının geliştirilmesini sağlayabilir. DETAY
± “Sahanda yumurta denizanaları” çok ilginç hayvanlar. Latince ismi Cotylorhiza tuberculate olan bu canlılar, alt bölümlerindeki fırfırlı ve renkli etek olmasa, gerçekten de sahanda yumurta gibi görünüyorlar. Eteklerinin bazı bölümlerinde, mercanlara karakteristik tonlarını veren simbiyotik algler olan zooxanthellae'leri barındıran mor lekeler bulunuyor. Bu simbiyotik organizmalar denizanaları üzerinde barınacak bir yer edinirken karşılığında fotosentez yoluyla konakçıları için enerji üretiyorlar. Bu hayvanlar, sokabildikleri için yüzücüler tarafından pek de hoş karşılanmıyorlar ancak son dönemde yapılan araştırmalar önemli bir faydalarını ortaya çıkarttı: Denizanalarından elde edilen bir ekstrakt, antikanser özelliğine sahip... DETAY
± Denizli’nin Çameli ilçesinde ceviz büyüklüğünde dolu yağdı. Dolu ekili arazilere zarar verirken güneş panellerinin ve araçların camlarını kırdı. Hasarın büyük olduğu ve tespiti için çalışmaların sürdürüldüğü ifade ediliyor. DETAY
± Financial Times'ın bildirdiğine göre, İngiltere’de yerleşik taşeron hizmetleri firması Capita, emeklilik müşterileri adına işlediği bazı verilerin yakın tarihli bir siber olay sırasında sızdırılmış olabileceğini doğruladı. Bununla birlikte, çalınmış olan veriler henüz dark web’de satışa çıkarılmamış. DETAY
± Google’ın, şifre anahtarı özelliği sayesinde kullanıcılar şifre kullanmadan hesaplarına giriş yapabilecek. Şirket, Google Passkey özelliğini bütün kullanıcılara açtı. Şifre anahtarları cihazlarda da saklanabildiği için kullanımı parolalardan daha kolay ve güvenli. Şifresiz giriş özelliğinde, kullanıcı e-posta adresi veya telefon numarasını yazdıktan sonra, bir doğrulama kodu alıyor ve kodu girdikten sonra, oturum açma işlemi tamamlanıyor.Google Passkey'i kullanmak istiyorsanız g.co/passkeys adresinden geçiş yapabilirsiniz. DETAY
± ABD Başkanı Joe Biden, yapay zekâ üzerine çalışan teknoloji şirketi yöneticileriyle bir araya geldi ve halkı koruyacak adımlar atmalarını istedi. Beyaz Saray’da yapılan görüşmeye Google, Microsoft ve OpenAI yöneticileri katıldı. İki saatlik görüşmede, Biden’ın, ürünlerinin güvenliğinden ilgili şirketlerin sorumlu olduğunu söylediği ve sektörün daha sıkı şekilde denetlenebileceği uyarısı yaptığı ifade ediliyor. DETAY
± Ayın karanlık yüzünde bulunan Aitken Havzası’nda dev bir yapı keşfedildi. ABD Baylor Üniversitesi’nden araştırmacı Peter James, söz konusu devasa yapının asteroit ya da magma okyanusunun kristalleşmesinden kaynaklanan oksitler sonucu oluşmuş metallerden meydana gelmiş olabileceğini belirtti. Yapının Hawaii adasının beş katı büyüklüğünde olduğu ifade ediliyor. DETAY
± Islak, bataklığımsı ortamlarda yaygın olarak bulunan bir mikrop türü, beyin hücrelerinin içindeki proteinleri toksik kümeler oluşturmak üzere tetikleyen bileşikleri salgılayarak, Parkinson hastalığının gelişiminde önemli bir rol oynuyor olabilir. Helsinki Üniversitesi ve Doğu Finlandiya Üniversitesi'nden küçük bir araştırma ekibi tarafından saptanan bulgular, hastalardaki nörodejeneratif bozukluğun şiddetinin, dışkılarındaki Desulfovibrio bakterilerinin konsantrasyonuyla birlikte arttığını ortaya koyuyor. Bulgular, Parkinson hastalığından mustarip hastaların semptomlarını hafifletmek ve yavaşlatmak için kullanılabilir. DETAY
± Yapay zekâ, öylesine karmaşık işleri başarıyla yapmaya başladı ki havayolları, kokpitte görev yapan mürettebattan en az birinin yerini alıp alamayacağını tartışmaya başladı. Bunun başarılması durumunda, havayolu şirketlerinin mürettebat eksikliklerinin üstesinden gelmesi ve genel giderlerini düşürmesi mümkün olabilecek. Ancak asıl soru, yolcuların bu konuya nasıl yaklaşacağı ve yapay zekânın kullandığı bir uçağa binmeyi tercih edip etmeyeceği. DETAY
± Wall Street Journal, Google’ın küresel olarak gençlere hizmet etmeye odaklanarak arama motorunu daha "görsel, kişisel ve insancıl" hale getirmeyi planladığını söyledi. Söz konusu hamle, ChatGPT gibi yapay zekâ uygulamalarının hızla popülerlik kazanması ve işletmelerin ve toplumun çalışma şeklini alt üst edebilecek bir teknoloji haline gelmesi üzerine yapıldı. DETAY
± ABD; MDMA ve psilosibin - diğer adıyla ecstasy ve sihirli mantarlar – kullanılarak yapılan terapileri onaylayabilecek gibi görünüyor. Bu nevi güçlü psychedelic ilaçlarla yapılan tedavileri iyi eğitimli profesyonellerin yönetmesi önem arz ediyor. Ülkede yalnızca Oregon’da yakın bir zamanda sihirli mantarlardaki aktif bileşen olan psilosibin ile zihinsel sağlık tedavilerine izin verilmekle kalınmayacağı, Gıda ve İlaç İdaresi'nin ilk gerçek psychedelic, metilendioksi-metamfetamin (MDMA, aka ecstasy)'yi bu yılın ilerleyen zamanlarında travma sonrası stres bozukluğunu tedavi etmek için değerlendireceği düşünülüyor. DETAY
± Jet Zero Australia ve Lanza Jet, havacılık yakıtı için daha sürdürülebilir bir seçenek üzerinde çalışıyorlar. Bu amaçla şeker kamışından etanol çıkarıyorlar ve bu ürünü uçuşlarda kullanmayı planlıyorlar. DETAY Aynı kapsamda bir arayışın sonucu olarak, Air New Zealand, daha çevreci, daha sürdürülebilir bir filo oluşturmaya ve havayolu endüstrisinin geri kalanına örnek olmaya yönelik geniş perspektifli planlarının bir parçası olarak, 2026 yılına kadar sıfır emisyonlu bir uçakla uçmayı hedeflediğini duyurdu. DETAY
± Fransa'da 100.000 halka açık elektrikli araç şarj noktası hedefine ulaşıldı. Şarj altyapısı son on iki ayda yüzde 67, son 24 ayda ise yüzde 200 büyüdü. 7.000'den fazla şarj noktasının 150 kW veya daha fazla kapasitesi bulunuyor. Bu nevi HPC şarj cihazlarının artış oranı ise yüzde 270’i buldu. DETAY
± Vietnam’da rekor düzeyde yüksek sıcaklıklar hüküm sürüyor. Ülkeden bilim insanları komşu ülkelerde de benzer olumsuzlukların bulunduğunu belirtiyor ve iklim değişikliğinin etkilerinin gözlemlenmeye devam edeceği konusunda uyarıyorlar. DETAY
± Uzay turizmi şirketi Virgin Galactic Holdings, yaptığı açıklamada, dört kişinin katılacağı bir test uçuşunun Mayıs ayında gerçekleşeceğini ve ilk ticari uçuşunu Haziran sonunda başlatmayı hedeflediğini söyledi. DETAY
± İnsanların salyalarında yer alan proteinlerdeki farklılıklar, neden farklı insanların farklı şarapları sevdiğinin açıklaması olabilir. Araştırmacılar, bu alanda yaptıkları bir çalışmada, insan salyasındaki iki farklı tür proteinin konsantrasyonlarının bir şarabın meyvemsi veya çiçeğimsi aromalı olarak algılanmasını etkilediğini buldular. DETAY
± Western Digital, hackerların telefon numaraları dahil müşteri verilerini çaldığını doğruladı. Şirket, kullanıcılarını kimlik avı mesajlarına karşı tetikte olmaları konusunda uyarırken, bilgisayar korsanlarının da çalınan bilgileri bir fidye yazılımı grubuna ait web sitesi üzerinden sızdırmayı planladığı düşünülüyor. DETAY
± Amazon, Prime abonelerine bir e-posta göndererek, 25 ABD doları veya daha yüksek tutarlı siparişlerini Amazon Fresh, Whole Foods veya Kohl's mağazaları gibi teslim alma noktalarından almaları halinde kendilerine 10 ABD doları vermeyi teklif etti. DETAY
± Bir Grönland buzulunun “karaya oturma çizgisi” olarak bilinen okyanus tabanıyla kesişme noktası yakından incelendiğinde korkutucu bir bulgu ortaya çıktı. Gelgitlerin değişmesi sırasında daha düşük seviyede stabilite bulunuyor ve erime oranı tahmin edilenin çok ötesinde. Uzmanlar, durumun küresel ısınma kaynaklı olduğunu ifade ediyorlar. DETAY
± ABD'deki Massachusetts Institute of Technology'den (MIT) araştırmacılar tarafından geliştirilen yeni bir teşhis aracı, bir idrar örneğinden yola çıkarak bazı kanser türlerinin evde bir hamilelik testi yapılıyormuş kadar kolayca saptanmasını mümkün kılıyor. Test fikri basit gibi görünse de arkasında sofistike bir teknoloji çalışıyor. Araştırmacılar, bu amaçla bir dizi DNA ile etiketlenmiş proteinlerle kaplanmış yeni bir nanopartikül türü geliştirdiler. Kanserle ilişkili enzimler kanda bir nanopartikülle karşılaştıklarında, bu enzime özgü bir proteini koparıyorlar. İdrar yoluyla vücuttan atılan proteine bağlı diziler de geliştirilen test aracılığıyla, kanserin varlığını tanımlayan bir barkod gibi okunabiliyor. DETAY
± Teleskop’un 42. bölümünü dinlemek isteyenler bu bağlantıdan podcast’e ulaşabilirler.
Bültenin içeriğini beğendiniz ve bir arkadaşınızın da ilgilenebileceğini mi düşünüyorsunuz? Lütfen iletin ve bilginin yayılmasına siz de destek olun.