Teleskop #45
± CNN'in haberine göre, bilim insanları, yeni keşfedilen ve "LP 791-18 d" olarak adlandırılan öte gezegenin muhtemelen volkanlarla kaplı olduğunu belirtti. Söz konusu gezegende, güneş sistemindeki volkanlar açısından en aktif gök cismi olan Jüpiter'in Io uydusu gibi patlamalar yaşanıyor olabileceği kaydedildi. NASA'dan yapılan açıklamada, öte gezegenin, Geçiş Yapan Ötegezegen Araştırma Uydusu (TESS), kullanım süresini tamamlamış olan Spitzer Uzay Teleskobu ve yerküredeki bazı teleskoplardan gelen verilerin değerlendirilmesi sonucunda keşfedildiği bildirildi. DETAY
± Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Covid-19’dan daha ölümcül bir hastalığa karşı hazırlıklı olunması konusunda tüm ülkeleri uyardı. DSÖ Başkanı Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, İsviçre'nin Cenevre kentinde düzenlenen Dünya Sağlık Asamblesi forumunda konuştu ve başka bir halk sağlığı krizi tehdidinin yolda olduğunu ve buna hazırlıklı hale gelinmesi için çalışılması gerektiğini söyledi. DSÖ Başkanı, başka bir Covid-19 varyantının ortaya çıkma tehdidinin de devam ettiğini ve meselenin hafife alınmaması gerektiğini söyledi. DETAY
± 26 ülke ve 160 şehirden 287 bilim insanının yer aldığı devasa bir projede araştırmacılar, kentleşmenin küresel ölçekte “evrimi” nasıl etkilediğini inceledi. Artan kanıtlar, insanların artık dünyadaki evrimin “ana itici gücü” olduğunu gösteriyor. İnsanoğlu dünyamızı o kadar çok değiştiriyor ki artık sadece iklimi değil, yaşamın yönünü de belirliyor. DETAY
± Demansın toplumlar ve ekonomi üzerinde büyük olumsuz etkisi bulunuyor. Bu nedenle bilim insanları hastalığın tedavisini veya önlemenin yollarını bulmak için yoğun mesai harcıyorlar. Keşfedilen yollardan biri de, yeni kilo verme aşısı Wegovy. Yaş, demans için açık ara en büyük risk faktörü olsa da, obezite ve tip 2 diyabet de göz ardı edilemeyecek risk faktörleri. Wegovy ve kardeş ilacı Ozempic de devreye tam bu aşamada giriyor. DETAY
± Güney Koreli pil üreticisi LG Energy Solution (LGES), Avustralya merkezli lityum madencisi Green Technology Metals'a (GT1) yatırım yapıyor ve GT1 ile Kuzey Amerika için bir ön tedarik anlaşması imzaladı. DETAY
± Yetkililerin Perşembe günü yaptığı açıklama uyarınca, İtalya'nın kuzeyindeki Emilia-Romagna bölgesinde en az 13 kişinin ölümüne neden olan seller milyarlarca Avro değerinde hasara yol açtı ve özellikle tarımı sert bir şekilde etkiledi. Hatırlanabileceği gibi, Dünya Meteoroloji Örgütü Genel Sekreteri Petteri Taalas kısa süre önce bir açıklama yapmış ve emisyonları azaltmak için hangi adımlar atılırsa atılsın, aşırı hava koşullarının 2060'lara kadar devam edeceğini, daha sonra durumu tersine çevirmek için bir şans elde edilebileceğini söylemişti. DETAY
± Austin'deki Teksas Üniversitesi'nden araştırmacılar ilk kez, birinin ne düşündüğünü anlamak amacıyla MRI görüntülerini metne çevirmek için yapay zekâ sohbet robotu ChatGPT'nin öncüsü olan GPT1'i kullanmayı başardılar. Bu atılım, araştırmacıların bir kişinin düşüncelerini; dinlediklerine, hayal ettiklerine veya izlediklerine dayanarak, sürekli bir metin akışı şeklinde "okumalarına" izin verdi. George Orwell’in yaratıcı zihninden çıkan 1984’e benzer bir distopik ortamda, bu teknolojinin yaratabileceği terörü tahayyül edebiliyor musunuz? Belki de etmemek daha iyi. DETAY
± Doğa Derneği Sulak Alanlar Koordinatörü Burçin Yaraşlı “Türkiye'de tehlike altındaki sulak alanlar” başlıklı bir çalışma yaptı. Çalışmanın sonuçları ürkütücü zira, son 60 yılda kaybedilen sulak alanların yüzölçümünün 2 milyon hektara, yani yaklaşık 1,5 Marmara Denizi büyüklüğüne ulaştığı görülüyor. DETAY
± Nisan ayında, Brezilya'nın Amazon yağmur ormanlarındaki ağaçlık alan azalışı, bir önceki yıla göre yüzde 68 oranında azalma kaydetti. Cuma günü hükümet tarafından açıklanan ön veriler, Başkan Luiz Inacio Lula da Silva için önemli bir başarı anlamına geliyor, zira bu iktidarındaki ilk büyük düşüşü temsil ediyor. Uzay araştırma ajansı Inpe'nin resmi verileri, geçen ay Brezilya Amazonu'nda 328 kilometrekarenin ağaçsızlaştığını, bu büyüklüğün 456 kilometrekarelik tarihsel ortalamanın altında olduğunu gösteriyor. DETAY
± Perşembe günü yayınlanan bir araştırmaya göre, dünyadaki büyük göllerin ve su rezervlerinin yarısından fazlası, esas olarak iklim değişikliği, tarımsal sulama için kullanım, hidroelektrik üretimi ve insan tüketimi nedeniyle 1990'ların başından bu yana küçüldü. DETAY
± Barselona, sokaklarını arabalardan kurtarmak için kolları sıvadı. Bu amaç doğrultusunda on yıllık, iddialı bir şehir planlaması yapıldı. Plana göre yoğun bir kirlenmeye maruz kalan Eixample semtindeki üç caddeden biri yayalara ve bisikletlere öncelik verilen yeşil alanlar haline getirilecek ve kavşaklarda 21 adet halka açık meydan oluşturulacak. DETAY
± Satürn'e ait 62 yeni uydu keşfedildiği ve gezegenin toplam uydu sayısının 145'e ulaştığı bildirildi. Böylelikle Jüpiter, uydu sayısı açısından yeniden ikinci sıraya geriledi. DETAY
± Instagram'ın sahibi Meta, Twitter'la rekabet edecek metin tabanlı bir uygulama çıkarmayı planlıyor. Şirket şu anda projeyi ünlüler ve influencer'larla test ediyor. Alınan bilgiye göre, uygulama aylardır bazı içerik oluşturucuları tarafından kullanılıyor. Instagram önce Tiktok’a, ardından da Twitter’a benzemeye çalışırken ilgi gören orijinal halini kaybetme riskiyle karşı karşıya. DETAY
± The Wall Street Journal, ulaştığı şirkete özel bir belgeye atıfta bulunarak Apple’ın, yapay zekâ yazılımına şirketin gizli verilerinin sızdırılmasına yönelik endişeler taşıdığını ve bu gerekçeyle çalışanlarının ChatGPT kullanmasını engellemek istediğini açıkladı. Bilindiği gibi Amazon ve Samsung da benzer önlemler almıştı. DETAY
± Rolls-Royce, havacılık endüstrisi için önemli motor verimliliği kazanımlarının yolunu açan UltraFan teknolojisini başarıyla test etti. UltraFan teknolojisinin ilk testi, İngiltere'nin Derby kentinde bulunan "dünyanın en büyük ve en akıllı iç mekân uçak motoru test tesisi" olan Testbed 80'de gerçekleştirildi. UltraFan, Rolls-Royce'un "halihazırda dünyada kullanımdaki en verimli büyük hava motoru" olduğunu belirttiği Trent XWB'ye kıyasla yüzde 10 verimlilik artışı vaat ediyor. UltraFan, yüzde 100 sürdürülebilir yakıt kullanıyor. DETAY
± Thyssenkrupp Nucera, yeşil hidrojen yoluyla karbon nötr çelik üretmek için gereken teknolojiyi İsveçli fosilsiz çelik girişimi H2 Green Steel'e sağlayan 30'dan fazla amiral gemisi elektrolizör tedarik edecek. DETAY
± G7 ülkelerinin liderleri Cumartesi günü yapay zekâyı "güvenilir" tutmak için teknik standartların geliştirilmesi ve benimsenmesi çağrısında bulundu. Çağrıda teknolojinin yönetişiminin, büyümesine ayak uyduramadığı söylendi. DETAY
± Çinli pil hücresi üreticisi Gotion High-Tech, elektrikli arabaların Çin standartlarına göre 1.000 kilometre menzile ulaşabilmesi amacıyla lityum manganez demir fosfata (LMFP) dayalı bir pil hücresi duyurdu. Gotion High-Tech'teki ilerleme, Almanya'da yakından takip ediliyor çünkü Volkswagen, 2021'in sonundan bu yana Çinli pil hücresi uzmanının en büyük hissedarı konumunda. Bununla birlikte, Çin standartlarına göre 1.000 kilometrenin, gerçek dünya menzilinin 1.000 kilometresinden önemli ölçüde daha az olduğu ifade ediliyor. DETAY
± İngiliz mühendislik danışmanlığı şirketi Ricardo, sıfır emisyonlu seyahati amaçlayan yolcu gemileri için yakıt hücresi tahrik sistemlerinin geliştirilmesine öncülük etmek üzere yapılanan sürdürülebilir “HYdrogen-powered Shipping” konsorsiyumunun (sHYpS) bir parçası. Norveç ve İngiltere de dahil olmak üzere altı Avrupa ülkesinden 13 ortaktan oluşan proje, denizcilik endüstrisinde yenilenebilir bir yakıt olarak hidrojenin benimsenmesini hızlandırmayı hedefliyor. DETAY
± Avrupa Merkez Bankası, Dijital Avro'nun piyasaya sürülüp sürülmeyeceğini araştırmak için Euro bölgesinin ulusal merkez bankalarıyla çalışma yürütüyor. Dijital Avro, nakdin elektronik eşdeğeri olan bir merkez bankası dijital para birimi olacak. İnsanlara ödeme konusunda ek bir seçenek sunarak, banknot ve madeni paraları tamamlayıcı bir işlev görmesi planlanıyor. DETAY
± Houston’ın dışındaki bir banliyöde bulunan The Woodlands College Park Lisesi son sınıf öğrencisi Siddhu Pachipala, intihar riski belirtileri için metin taraması yapmak üzere yapay zekâ kullanan bir uygulama tasarladı. Parlak lise öğrencisi, tasarladığı uygulamanın modası geçmiş teşhis yöntemlerinin yerine kullanılabileceğine inanıyor. DETAY
± Üretken yapay zekâ, Adobe ile Photoshop uygulamasına geliyor. Adobe bugün, yaygın olarak kullanılan fotoğraf düzenleme yazılımına bu yılın sonlarında yeni bir Generative Fill özelliğinin geleceğini duyurdu. DETAY
± Apple kısa bir süre önce, ses bankacılığı ve iPhone'un büyüteç aracındaki işaretle ve konuş işlevi de dahil olmak üzere bir dizi erişilebilirlik güncellemesi duyurdu. Assistive Access olarak adlandırılan bu sistem, bilişsel engelli kişiler için kullanıcı deneyimini geliştirmeyi amaçlıyor. Bahis konusu önemli geliştirmeler, iOS'un görünüşünü ve temel uygulamalarda çalışma biçimini değiştiriyor. DETAY
± Belçikalı girişim UZE, elektrikli araç sürücülerinin araçlarını şarj edecek bir yer bulma sorununa şahane bir çözüm geliştirdi. UZE, sürücülerin şarj istasyonu bulma sıkıntısını ortadan kaldırıyor, şarj istasyonunu ayaklarına getiriyor. Ayağına şarj istasyonu getirmek bir pizza sipariş etmek kadar basit. Müşterilerin şirketin uygulaması aracılığıyla, şarj cihazı talep ediyor. Bir UZE operatörü daha sonra büyük pil paketleri ve hızlı şarj cihazı ile donatılmış bir elektrikli kargo bisikletiyle müşterinin park ettiği yere ulaşıyor ve bir elektrikli aracı 40 dakika içinde şarj ediyor. DETAY
± Hyphen Hydrogen Energy, tamamlandığında Avrupa'ya ihracat yapacak olan 10 milyar dolarlık yeşil hidrojen projesinin bir sonraki aşaması için Namibya hükümeti ile bir anlaşma imzaladı. DETAY
± Teleskop’un 44. bölümünü dinlemek isteyenler bu bağlantıdan podcast’e ulaşabilirler.
Bültenin içeriğini beğendiniz ve bir arkadaşınızın da ilgilenebileceğini mi düşünüyorsunuz? Lütfen paylaşın ve bilginin yayılmasına siz de destek olun.