Teleskop #50
Gelecekte risklerin yoğunlaşacağı alanlara ışık tutmak amacıyla, yurt içi ve dışından haberleri derleyerek başlattığımız “bilgi girişimi” Teleskop, 50. sayısına ulaştı… Daha da zengin nice içeriklerde buluşmayı temenni ediyor, tüm okurlarımızın Kurban Bayramı’nı kutluyor, sağlıklı ve huzurlu bir bayram geçirmelerini diliyoruz.
± Emniyet Genel Müdürlüğü Siber Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı, TikTok üzerinden dolandırıcılık amacıyla kredi kartı bilgilerini çalan ve jeton satın alarak aynı platformda yayın yapan yayıncılara gönderip haksız kazanç sağlayan bir çeteye operasyon düzenledi. Bu kapsamda 4 binden fazla banka hesabı incelenerek 1,2 milyar liralık para akışı tespit edildi. İstanbul merkezli olarak 37 ilde yürütülen operasyon sonucunda 120 şüpheli yakalandı ve mal varlıklarına el konuldu. Sözün özü: Hiçbir platformda güvende olduğumuzu düşünerek işlem yapmamamız gerekiyor. DETAY
± Teleskop’un henüz dördüncü sayısında bilim insanlarının sperm, yumurta, hatta rahim olmadan fare embriyolarını taklit etmede başarı sağladıklarını iletmiştik. Bu konudaki ilerlemeler durmuyor. Cambridge Üniversitesi ve California Teknoloji Enstitüsü'nden bilim insanları geçen hafta laboratuvar ortamında, yumurta ya da sperm kullanmadan; kök hücrelerden yararlanarak başarılı bir şekilde sentetik insan embriyoları oluşturulduğu bildirdi. Kısa bir süre içinde, etik tartışmaların yeniden alevleneceğini tahmin etmek, kehanet olmayacaktır. DETAY
± Glioblastoma, genellikle teşhis konulduktan sonraki bir yıl içinde hastaları öldüren, hızlı büyüyen ve agresif bir beyin tümörü. Kanser, nöronları yerinde tutan ve düzgün çalışmasına yardımcı olan bir tür glial veya "tutkal hücresi" olan ve “astrosit” adı verilen hücrelerde başlıyor. Yakın zamanda yapılan bir araştırma, glioblastoma hücrelerinin, komşu astrositlerden sağlıklı mitokondrileri (hücrenin güç merkezleri) alarak hızlı büyümek amacıyla kullandığını ortaya koydu. Bu mitokondri hırsızlığının engellenmesi, hastalığın tedavisi için yeni yollar bulunmasını sağlayabilir. DETAY
± Maddenin üç haline, eğitim hayatlarımızın başından beri aşinayız: Katı, sıvı ve gaz. Ancak daha egzotik ve aşırı koşullar altında, yeni haller ortaya çıkabilir ve ABD ile Çin'den bilim insanları kısa bir süre önce bunlardan bir tanesini buldular. Buna kiral bose-sıvı hali diyorlar ve bu keşif, bize evrenin yapısı ve mekanizmaları hakkında daha fazla bilgi verebilir. DETAY
± Ağrı, sinir hücreleri hasarı algıladığında ve yorumlanması için beyne sinyaller ilettiğinde ortaya çıkar. Herkes ağrıyı farklı şekilde hisseder, bu da doktorların tanımlamasını ve tedavi etmesini zorlaştırır. Beyin taramalarını kullanan yeni bir çalışma, ağrı algısıyla bağlantılı beyin dalgaları olan gama salınımlarının farklı insanlarda farklı zamanlama, sıklık ve konuma sahip olduğunu buldu. Bu bulgu, bireysel "ağrı parmak izlerine" dayalı ağrı tedavileri geliştirilmesine yol açabilir. DETAY
± ABD’de istihbarat servisleri tarafından yayımlanan rapor, Covid-19'un Çin'deki Wuhan Viroloji Enstitüsü Laboratuvarı'ndan (WVI) sızdığına ilişkin doğrudan bir kanıt bulunamadığı sonucuna ulaştı. DETAY
± Dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 12'sinde, gözlerin kendini yeterince kayganlaştıramaması durumunu ifade eden “kuru göz rahatsızlığı” bulunuyor ve bu hastalığın şu an için bir tedavisi yok. Daha doğrusu yoktu… Teksas, Houston'daki Baylor Tıp Fakültesi'nden araştırmacılar, fareler üzerinde yürüttükleri çalışmalarda bu rahatsızlığı iyileştirmeye yardımcı olacak bir probiyotik bakteri türü belirlediler. DETAY
± Qualcomm'un en son mobil işlemcisi Snapdragon 4 Gen 2, dünya genelindeki uygun fiyatlı telefonlara iyi bir hız, yetenekli kameralar, uzun pil ömrü ve 5G desteği getirmeyi hedefliyor. DETAY
± Singapur, öğrencilerin performansını birbiri ile kıyaslamayı bırakıyor. Çünkü eğitimin genç insanları geleceğe hazırladığını düşünüyor ve burayı bir rekabet alanı olarak görmüyor. Bu amaçla sınav ve değerlendirmelerin bir bölümünden vazgeçilmiş. Böylelikle bireysel öğrenme ve yeni konulara odaklanabilmek amacıyla ilave zamanlar yaratılması, gençlerin geleceğe daha hazır hale gelmesi amaçlanıyor. DETAY
± Bu haber belki de bazı okurlarımıza şaşırtıcı gelecek ancak Amerika Birleşik Devletleri genelinde kitapları yasaklama çabalarında hızlı bir artış olduğu ifade ediliyor. 2022'de, bu çabaların benzeri görülmemiş bir düzeye ulaştığı ve 2021 yılı düzeyinin neredeyse iki katına ulaştığı gibi şaşırtıcı bir istatistik veriliyor. The American Library Association'ın (ALA) Entelektüel Özgürlük Ofisi direktörü Deborah Caldwell-Stone PBS’ye "Son iki yıl yorucu, korkutucu ve öfke uyandırıcıydı" şeklinde bir demeç vermiş. Yasaklanmaya çalışılan kitapların içerik ve anlatım bakımından farklılık gösterdiği ifade edilirken hedef tahtasındaki kitapların çoğunda siyahi veya LGBTQ karakterlerin yer aldığı vurgulanıyor. DETAY
± OpenAI'nin yapay zeka robotu ChatGPT ile sohbet ilginç bir deneyim olabilir. Ancak, artık daha ileri bir anlam ifade ediyor. ChatGPT ile ilişkiniz, bir sonraki işinize başlamanıza yardımcı olabilir. Insider, hangi şirketlerin ChatGPT deneyimine sahip adaylar aradığını görmek için iş ilanlarını incelemiş ve AI chatbot uzmanlığı tercih eden iş alanlarının bir dökümünü yapmış. Merak eden okurlarımız, bağlantıdan konunun detaylarına erişebilir. DETAY
± Bağırsaklarınız muhtemelen, insanlar ve gezegendeki diğer birçok hayvan için artık sıradan bir durum haline geldiği üzere, mikro plastik parçalarıyla dolu. Parçalar çok küçük olsa da, araştırmacıların ifade ettiği gibi, insan sağlığı için çok büyük bir tehlike oluşturabilirler. Araştırmacılar, mikroplastiklerin insan bağırsak organoidlerini (gerçek bağırsakları taklit eden küçük, kendi kendine organize olan doku kültürleri) nasıl etkilediğini test ettiler ve “inflamatuar bağırsak hastalığına” (IBD) bağlı sitokinlerin salınması da dahil olmak üzere potansiyel inflamatuar etki belirtileri buldular. DETAY
± Stanford Üniversitesi'nden bilim insanları, majör depresif bozukluğu (MDB) olan tüm hastaların dörtte birini etkileyebilecek yeni bir depresyon alt tipi belirlediler. Bu nevi bulgular, depresyon için en popüler ilaç tedavilerinin neden her zaman etkili olmadığını açıklamaya yardımcı oluyor. DETAY
± Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi Pazartesi günü yaptığı açıklamada, Florida ve Teksas'ta beş sıtma vakasının doğrulandığını ve potansiyel olarak ölümcül etkileri olabilen sivrisinek kaynaklı hastalığın 20 yıl içinde Amerika Birleşik Devletleri'nde ilk kez yerel olarak tespit edildiğini söyledi. DETAY
± İstanbul Üniversitesi (İÜ) Su Bilimleri Fakültesi’nce Marmara Denizi'nde yürütülen araştırmalar, sevindirici bir sonuç ortaya çıkardı: Nesli tükenme tehlikesi altında bulunan ve müsilaja çare olarak görülen "pina"ların (kalem kabuklu yumuşakça) popülasyonu artıyor. Son 10 yıldır yaşanan bir hastalık sebebiyle pinalarda kitlesel ölümler gerçekleşmiş, Akdeniz ve Ege sularında neredeyse canlı birey kalmamıştı. DETAY
± Parlak kırmızı bir şelale, Antarktika'nın buzullarla dolu manzarasında görmeyi beklediğiniz bir şey değil, ama Taylor Buzulu'nun eteğinden dökülen şey tam olarak da bu. Bilim insanlarından oluşan bir ekip Antarktika'nın Kan Şelalesi’nin kıpkırmızı görünümünün ardındaki uzun süreli gizemi çözdüğünü iddia ediyor. Yaptıkları yeni çalışmada, su örneklerini incelediler ve demirin beklenmedik bir formunun görünümün ardında yattığını buldular. Bu, teknik olarak bir mineral değil - bunun yerine insan kırmızı kan hücrelerinden 100 kat daha küçük olan nanoküreler şeklinde bir formda bulunuyor. DETAY
± Teleskop’un 49. bölümünü dinlemek isteyenler bu bağlantıdan podcast’e ulaşabilirler.
Teleskop’u paylaşmak için, aşağıdaki bağlantıyı kullanmanız yeterli…