Teleskop #53
± Türkiye’de yerleşik INVAMED, anevrizmalar ve arteriyovenöz malformasyonlara (AVM) karşı tedavi için ‘MultiBEAM Embolizasyon Tıkacı’ geliştirdi. Anevrizmalar, arterlerin duvarlarındaki zayıflıkların genişleyerek baloncuk şeklini alması… Bunlar büyüdükçe arter duvarının zayıf noktasından çatlamasına, yavaş bir şekilde sızma şeklinde kanamalara ve bu damarların beslediği organlarda yetersiz kan akışına sebep olabiliyor. Ani iç kanama ile beyin felci, kanama, hatta ölüm riski oluşmasına da yol açabiliyor. Tıkaç, anevrizma içine bir tıkanıklık maddesi yerleştirerek kan akışını engellemeyi amaçlıyor ve sorunsuz navigasyon yeteneği, doktorların karmaşık damar yapısında kolaylıkla hareket etmelerini sağlaması ve damar hasarı riskini azaltması ile ön plana çıkıyor. DETAY
± İnsanoğlu varsa yoksa, yapay zekânın işlerini elinden alıp almayacağıyla ilgilenedursun, bu yeni teknolojinin çok önemli başka bir zararı olduğu ortaya çıktı: Yapay zekâ, kendisine sorulan her 25 soruda yarım litreye yakın temiz su tüketiyor. Söz konusu su, veri merkezlerinin soğutma işlemleri için kullanılıyor. Prof. Dr. Yüksel Ardalı’nın ifadelerine göre iklim konusunda kurtarıcı olduğu iddia edilen yapay zekâ uygulamaları bir yılda 12,7 milyar litre tatlı su tüketmiş. Yapay zekâ modellerinin su ayak izlerinin de dikkatle izlenmesi gerektiği anlaşılıyor. DETAY
± Güney Amerika ülkesi Bolivya'da araştırmacı Heinz Arno Drawert tarafından keşfedilen yeni bir balık türü, solunumunu değiştirme yeteneği sayesinde su dışında saatlerce hayatta kalabiliyor. Drawert, Moema juanderibaensis'in doğu Bolivya'da "curichis" olarak bilinen geçici su kütlelerinde yaşayan parlak renkli bir balık olduğunu ifade ediyor. DETAY
± Twitter CEO'su Elon Musk, ilginç bir uyarıda bulundu. Insider'ın haberine göre Çinli liderlere "dijital bir süper zekânın" tüm ülkeyi ele geçirebileceğini ifade etti. DETAY
± Beklenen gelişme gerçekleşti ve Dünya Sağlık Örgütü'nün kanser konusunda uzmanlaşmış kuruluşu olan Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı (IARC), aspartamın insanlar için olası bir kanserojen tehlike olabileceğini ilan etti. DETAY
± Elon Musk, OpenAI'nın ChatGPT'si ve Google'ın Bard'ı ile rekabet etmek üzere kurduğu yapay zekâ girişimi xAI’ın nasıl işleyeceğine ilişkin bir ipucu verdi. Elon Musk, AI projesini tweetlerimizi kullanarak eğitecekmiş. DETAY
± Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, çevrimiçi veri ve bilgileri korumak için yaptığı son çağrıda, Çin'in iktidardaki Komünist Parti’nin gözetimi altında internetinin etrafına "sağlam" bir güvenlik bariyeri inşa etmesi gerektiğini söyledi. DETAY
± Antoloji televizyon dizisi "Black Mirror"dan bir olay örgüsünü andırır şekilde, Screen Actors Guild, sanatçıların "sonsuza kadar" kullanılabilecek dijital kopyaları üzerinde kontrol sahibi olabilmek için stüdyolarla mücadele ettiğini ifade etti. DETAY
± Tamamen renk körü olan küçük bir gönüllü grubu, deneysel mahiyetteki retinal gen tedavisini takiben renkleri hafifçe tespit edebilmeye başladı. Deneysel tedavi, İsrail'deki bilim insanları tarafından uygulandı ve hasta grubunda yer alan üç yetişkin ve bir çocuk, gen tedavisinden sonra kırmızı bir nesneyi daha koyu arka planından ayırt edebildiklerini keşfettiler. DETAY
± Bilim insanları, yaptıkları bir deney sırasında hiç beklemedikleri bir olayla karşılaştılar. Kırılan bir metal parça kendi kendini tamir etti. Bahsettiğimiz “metalin kendisini iyileştirmesi süreci” tam olarak anlaşılabilir ve kontrol edilebilirse, yepyeni bir mühendislik çağının başlangıcında olabiliriz. DETAY
± Fransa, elektrikli araçların menzil sorununu çözmek için iki ayrı teknolojiyi test etmeye başlıyor. Bu teknolojilerden ilki elektrikli araçların yolda ilerlerken indüksiyon yoluyla şarj edilmesini diğeri ise asfalta yerleştirilen raylar aracılığı ile şarj işleminin gerçekleşmesini hedefliyor. Bu teknolojilerin başarılı olması durumunda elektrikli araçların özellikle şehirler arası yollarda karşımıza çıkan “menzil” problemi ortadan kalkmış olacak. Ayrıca araçların yollarda şarj olması ile birlikte daha düşük kapasiteli batarya kullanımının ve daha hafif araçların da önü açılmış olacak. DETAY
± E-posta güvenlik sağlayıcısı SlashNext'in bildirdiğine göre, yapay zekâ yazılımları (doğal olarak) sürekli olarak insanlık yararına çalışmıyor. Şirket, WormGPT isimli geliştiricinin, bilgisayar korsanlarının kötü amaçlı yazılım ve kimlik avı saldırıları oluşturmasına yardımcı olabilecek sohbet robotuna erişim pazarlamakta olduğunu ifade ediyor. DETAY
± Tesla, iki yıllık gecikmenin ardından attığı bir tweet'te, ilk Cybertruck'ı Austin, Teksas'taki elektrikli araç fabrikasında imal ettiğini açıkladı. DETAY
± Güney Kore Merkezi Afet ve Güvenlik Tedbirleri Müdürlüğü’nden yapılan açıklamada, Kuzey Chungcheong bölgesindeki Osong şehrinde, civardaki bir nehrin şiddetli yağışlar sonrası taşmasıyla 685 metre uzunluktaki bir tünelin cumartesi gecesi su altında kaldığı belirtildi. Dakikalar içinde tamamen dolduğu belirtilen tünelde bir otobüs dahil 15 civarında araç mahsur kaldı. Böylece son bir haftada ülke genelinde şiddetli yağışların neden olduğu olaylarda yaşamını yitirenlerin sayısı en az 35 oldu. DETAY
± Eski Romalılar usta inşaatçılar ve mühendislerdi. Bunun en büyük kanıtlarından birisi de hala işlevsel olan su kemerleri. Bu mimari harikalar, benzersiz bir yapı malzemesine dayanıyor: Roma yapılarına inanılmaz bir güç veren olağanüstü derecede dayanıklı bir malzeme olan “puzolanik beton”. Bu betonun özellikleri genellikle bileşenlerine atfediliyordu: Pozzolana volkanik kül karışımı ve kireç. Bu konuya, daha önceki Teleskop bültenlerinde de yer vermiştik. Su ile karıştırıldığında, söz konusu iki malzeme reaksiyona girerek güçlü bir beton üretiyor. Son dönemde yapılan çalışmalarda, hikâyenin tamamının bundan ibaret olmadığı ortaya çıktı. Massachusetts Institute of Technology (MIT) liderliğindeki uluslararası bir araştırma ekibi, farklılığın malzemeler kadar, bunları karıştırmak için kullanılan tekniklerde de yattığını keşfetti. DETAY
± Apple, rulo yapılabilir ekrana sahip bir akıllı telefon için patent aldı. Kasım 2022'de dosyalanan ve Perşembe günü yayımlanan patent "ekranın düzlemsel olduğu açılmamış bir durum ile yuvarlanmış bir durum arasında değişebilen" bir ekrana sahip bir elektronik cihaz tarifi yapıyor. DETAY
± 38 üyeli OECD ülkeleri arasında, tüketici fiyatları 54 aydır yükselmekte olan Türkiye en yüksek enflasyona sahip ülke oldu. DETAY
± İtalya'da bir mahkeme, 17 yaşındaki bir öğrencinin 66 yaşındaki bir okul çalışanı tarafından maruz kaldığı elle tacizin, 10 saniyenin altında olması nedeniyle suç teşkil etmediğine hükmetti. Dünyanın çivisi gerçekten de çıkmaya başladı. DETAY
± Hastalığın ilerlemesini yavaşlatan ikinci Alzheimer ilacı bu yıl ABD'de onaylanabilir. Alzheimer ilacı Leqembi'nin bu ay tam olarak onaylanması, hastalığın tedavisinde tarihi bir dönemece işaret ediyor, zira doktorlar ilk kez, Alzheimer'ın neden olduğu hafıza kaybını ve günlük görevleri yapma becerisini yavaşlattığı kanıtlanmış bir ilacı kullanabilir hale geliyorlar. Yıl sonuna kadar, ikinci bir ilacın da piyasada Leqembi'ye katılması mümkün görünüyor: Eli Lilly'nin Donanemab'ı. DETAY
± Yeni bir araştırmaya göre, bazı çocukları silahlardan uzak ve güvende tutmak için “altmış saniye” yeterli olabilir. JAMA Pediatrics dergisinde Pazartesi günü yayınlanan yeni bir rapor, kısa güvenlik videolarının çocukların ateşli silahlara yönelik davranışlarını nasıl etkileyebileceğini ortaya koydu. Araştırmaya katılan 220'den fazla çocuk arasında, bir silah güvenlik videosu izleyenlerin buldukları silahlara dokunma ve tetiği çekme olasılıklarının daha düşük ve bunu bir yetişkine söyleme olasılıklarının daha yüksek olduğu ortaya çıktı. DETAY
± Shell Recharge, 2023 için yıllık Elektrikli Araç Sürücü Anketi'nin sonuçlarını açıkladı. Birleşik Krallık'ta yaklaşık beş bin elektrikli araç sürücüsüyle yapılan görüşmeler, Birleşik Krallık'taki elektrikli araç sürücülerinin %72'sinin araçlarını son iki yılda satın aldığını gösterdi. Birleşik Krallık pazarı, EV ile ilgili daha geniş bir enerji ekosistemi için çok fazla umut vaat ediyor ve Birleşik Krallık sürücüleri, hem EV kullanımlarını hem de ulusal yenilenebilir enerji altyapısını destekleyen enerji hizmetlerini satın alma konusunda çok fazla istek gösteriyor. DETAY
± Yapay zekâyı hızlı bir şekilde eğitmek için, yine yapay zekâ tarafından oluşturulan görüntülerin kullanılmasının, sonuçların kalite veya görsel çeşitlilik açısından daha da kötüleştiği bir döngü oluşturduğu ortaya çıktı. Diğer bir ifadeyle, yapay zekâ yapay zekâyı eğittiğinde ortaya çıkan sanatsal çalışmalar daha flu ve çarpık. DETAY
± Fransız bankası Societe Generale (SOGN.PA), Fransa'da kripto hizmetleri için lisans alan ilk şirket oldu. Giderek artan sayıda ana akım finans şirketinin küresel olarak kriptoyu benimsediği gözlemleniyor. DETAY
± NASA altın, demir ve nikel bulunan göktaşına çıkma planını açıkladı. Söz konusu gök taşında 10 katrilyon dolarlık maden bulunduğu tahmin ediliyor. DETAY
± İngiltere merkezli Daye, adet ağrısı ve ilgili jinekolojik durumlar için kişiselleştirilmiş tedavi planları sunacak olan The Regl Pain Clinic'i açmaya hazırlanıyor. Daye, dünyanın ilk sanal regl ağrısı kliniği olacak. Ağrılı adet dönemlerinden muzdarip olanlar, ağrının ve diğer semptomların potansiyel nedenlerini daraltmak için kapsamlı bir tıbbi anket dolduracaklar. Kliniğin otomatik sistemi daha sonra kullanıcılara semptomlarının endometriozis ve PKOS da dahil olmak üzere dönemlerini etkileyebilecek altı koşulla eşleşip eşleşmediğini belirlemelerine yardımcı olacak kişiselleştirilmiş bir rapor sunacak ve onları onaylanmış sağlık uzmanlarıyla bağlantıya geçirebilecek. DETAY
± Konuya yakın iki kaynağın aktardığına göre, Kuzey Kore hükümeti destekli bir bilgisayar korsan grubu, bir Amerikan bilgi teknolojileri yönetim şirketine sızdı ve bunu kripto para şirketlerini hedef almak için bir sıçrama tahtası olarak kullandı. DETAY
± Teleskop’un 52. bölümünü dinlemek isteyenler bu bağlantıdan podcast’e ulaşabilirler.