Teleskop #65
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK
~ Birleşmiş Milletler (BM) Çocuklara Yardım Fonu'nun (UNICEF) son raporuna göre, fırtınalar, seller, yangınlar gibi sıradışı ve aşırı hava olayları 2016-2021 yılları arasında 43 milyondan fazla çocuğun evini terk etmesini zorunlu kıldı. DETAY
~ Waterise, deniz suyundan tatlı su üretiyor. Kullandığı yöntem yüksek seviyede enerji tüketen klasik ters ozmos’tan farklı. Ünitelerini denizin 400 metre altına indiriyor. Buradaki yüksek basınçtan faydalanarak enerji ihtiyacını % 40 azaltıyor. Ayrıca, üretim için ihtiyaç duyduğu karasal alan da % 90 daha küçük. Tek bir Waterise ünitesi, günde elli milyon litre tatlı su üretebiliyor. Bu miktar, 300-400 bin kişinin yaşadığı küçük bir kentin su ihtiyacını karşılamaya yetiyor.
~ Enerji şirketleri, hedge fonları ve emtia tüccarları, şiddeti giderek artan aşırı iklim olaylarına karşı kendilerini korumaya veya bundan kar elde etmeye çalışırken, hava durumu üzerine bahis oynamalarına olanak tanıyan finansal ürünlerin kullanımını da artırıyorlar. DETAY
~ Altıncı kitlesel yok oluşun ortasında kurbağalar, semenderler ve amfibiler Dünya'da en çok tehdit altındaki omurgalı grubu olmaya devam ediyor. Son küresel değerlendirme, amfibi türlerinin %40'ından fazlasının tehdit altında olduğunu ortaya çıkardı. DETAY
~ Montreal iklim krizine uyum sağlama çabalarını hızlandırıyor. Geçen hafta şehrin ev sahipliği yaptığı Adaptation Futures etkinliğinde belediye başkanı Valérie Plante, Montreal'in 2024 ve 2025'te yaklaşık 30 sünger park ve 400 sünger kaldırım oluşturacağını duyurdu. Sünger kaldırımlar, yağmur suyunu emen ve tutan toprak ve bitki örtüsüne yer açmak için kaldırım taşlarının kaldırıldığı kaldırım bölümleri. Benzer şekilde sünger parkları da aşırı yüzey suyu akışını yönetmek ve kanalizasyonun taşmasını önlemek için tasarlanmış. 2022'den bu yana Montreal Şehri yedi sünger park ve 800 sünger kaldırım hayata geçirdi. DETAY
SAĞLIK
~ Milyonlarca insan artık COVID-19 gibi viral hastalıkların tetikleyebildiği güçten düşürücü, gizemli bir hastalıkla yaşıyor. Ve birçok kişi önerilen tedavinin (egzersiz) geri teptiğini söylüyor. DETAY
~ Yapay zeka (AI) ve makine öğrenimi araçları, sağlık hizmetlerinde giderek daha yaygın hale geliyor. Yeni bir çalışma, yapay zeka araçlarının ve insan radyologların performanslarını karşılaştırdı ve radyologların, X ışınlarından kaynaklanan koşulları belirlemede makinelerden daha üstün olduğunu ortaya çıkardı. Araştırmacılar, teşhis ne kadar karmaşık olursa, insan uzmanların yapay zeka araçlarına kıyasla o kadar güçlü performans gösterdiğini bildirdi. DETAY
~ Yeni araştırmalar, gen düzenlemenin tavukların kuş gribine yakalanmasını ve yayılmasını önlemeye yardımcı olabileceğini öne sürüyor. Araştırmacılar, kuş gribi virüsüne direnmek üzere 10 tavuğun DNA'sını değiştirmek için CRISPR gen düzenleme aracını kullandılar ve daha sonra hepsini düşük dozda virüse maruz bıraktılar. 10 tavuktan yalnızca biri virüsü kaptı ve o tavuk, virüsü diğerlerine aktarmadı. DETAY
DİJİTAL / TEKNOLOJİ / BİLİM / YAPAY ZEKA
~ Sadece koruma amaçlı değil, aynı zamanda elektrik deposu olarak da işlev gören bir kasaya sahip bir akıllı telefonu veya kapılarının ve döşemelerinin enerji depoladığı bir elektrikli otomobili hayal edin. Bu tür teknolojiler, Kaliforniya San Diego Üniversitesi'ndeki mühendislerin son çalışmaları sayesinde bir gün gerçeğe dönüşebilir. Araştırmacılar, yapısal süper kapasitör adı verilen, hem yapısal destek hem de enerji depolama yetenekleri sağlayan bir cihaz geliştirdiler. Böyle bir cihaz, elektronik cihazlara ve araçlara fazladan ağırlık eklemeden daha fazla güç katabilir ve bunların tek bir şarjla daha uzun süre dayanmasına yardımcı olabilir. DETAY
~ Axiom Space, NASA'nın Artemis III görevinde giyilecek ay uzay kıyafetleri için İtalyan lüks moda evi Prada ile güçlerini birleştirdi. Michael Suffredini, "Prada'nın ham maddeler, üretim teknikleri ve yenilikçi tasarım konseptleri konusundaki uzmanlığı, astronotların ay yüzeyinde konforunu sağlamakla kalmayıp aynı zamanda eski uzay giysilerinde bulunmayan, çok ihtiyaç duyulan ilave özellikleri karşılamada da ileri teknolojilerden yararlanmayı mümkün hale getirecek" dedi. DETAY
~ Eylül 1859'da Güneş o kadar güçlü bir patlama yarattı ki, elektrik akımları Dünya yüzeyine yayıldı, her yerdeki telgraf sistemlerini yok etti. Bu vakaya Carrington Olayı denildi. O zamandan beri buna benzer bir şey gözlemlenmedi, ancak eski kanıtlar Güneşimizin çok daha fazlasını yapabilecek kapasiteye sahip olduğunu gösteriyor. Bilim insanları, antik, kısmen fosilleşmiş ağaçların halkalarında, Carrington Olayı'ndan daha güçlü bir güneş fırtınasının kanıtını buldular ve bu olayın yaklaşık 14.300 yıl önce gerçekleştiğini söylüyorlar. DETAY
ENERJİ / ULAŞIM
~ Commonwealth Fusion System'in füzyona yaklaşımı onlarca yıllık araştırmalara dayanıyor ve sektördeki onlarca yıllık hayal kırıklığının ardından geliyor. Şirketin ilk ticari reaktörüne hâlâ neredeyse 10 yıl var ama işe yararsa iklim açısından faydaları çok büyük olacak. DETAY
~ Kenya, Afrika’nın en büyük rüzgar enerjisi sahasını kurmayı planlıyor. Saha, 2028 yılında faaliyeti geçtiğinde 700 bin evin enerji ihtiyacını karşılayabilecek. Ülkenin halihazırda ürettiği enerjinin % 92’si yenilenebilir kaynaklardan karşılanıyor. DETAY
~ Madencilik şirketleri Atlantic Lithium ve Piedmont Lithium, Gana'nın orta bölgesindeki Mankesim'de Ewoyaa projesini hayata geçirmeye hazırlanıyor. Lityum madeninin 2025 yılının ikinci çeyreğinde faaliyete geçmesi ve 2026 yılında yıllık 365.000 ton lityum üretim kapasitesine ulaşması bekleniyor. Piedmont Lithium'un müşterileri arasında Tesla ve LG Chem de yer alıyor. Bilindiği gibi lityum elektrikli araç pillerinin ana bileşenlerinden birisi. DETAY
SİBER GÜVENLİK
~ Bir grup araştırmacı medyanın Perşembe günü yaptığı açıklamaya göre Avrupalı şirketler, muhaliflere karşı kullanan otoriter rejimlere güçlü casus yazılımlar sattı. DETAY
~ TikTok'un ABD'deki hukuk mücadeleleri devam ediyor. Salı günü, Utah eyaleti Tüketicinin Korunması Bölümü (UDCP), çocuklar üzerindeki zararlı etkilerini gerekçe göstererek uygulamaya dava açacağını duyurdu. Utah'ın davası, TikTok'un "son derece güçlü algoritmaları ve manipülatif tasarım özelliklerini" "kumar makinelerinin özellikleri" ile karşılaştırarak uygulamayı kumarla ilişkili bağımlılığa benzetiyor. DETAY
