Teleskop #71
“Nasıl iyi bir misafir olunacağını, diğer canlılar gibi yeryüzünde nasıl hafifçe yürüneceğini unuttuk.” Barbara Ward
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK
Bir zamanlar ağır bir endüstri kenti olan Lahti (Finlandiya) birkaç yıl içinde karbon nötr olacak. Şehir bu kararı 2019 yılında vermiş. Gerçekleştirmek için ise şu adımları atmış: Elektrik üretimi için kömür kullanmayı terk ederek orman artıkları, atık keresteleri ve geri dönüştürülemez çöpleri yakmaya başlamış, vatandaşları için karbon izleme uygulaması yazmış ve en yeşil kullanıcılara kek ve bedava otobüs bileti vermeye başlamış, bisiklet kullanımını özendirecek önlemler alırken otobüs filosunu da çevreci özellikler içerecek şekilde yenilemiş. Yapılanlara ilişkin liste uzayıp gidiyor. Uygulama gerçekten dikkat çekici… DETAY
Sinema Oyuncuları Birliği – Amerika Televizyon ve Radyo Sanatçıları Federasyonu (SAG-AFTRA) grevi sona erdi. Bununla birlikte, sendikanın Sinema Filmi ve Televizyon Yapımcıları İttifakı (AMPTP) ile yaptığı yeni sözleşmedeki yapay zeka düzenlemeleriyle ilgili endişeler aktörlerin konuya halen tereddütle yaklaşmasına neden oluyor. DETAY
Otomatik geri dönüşüm hattı için geliştirilen bir robot, hatta saatte 3.300 atığı türüne göre ayırabiliyor. Dahası, bunu % 99 isabetle tamamlayabiliyor. Robotun sistemi, hattan geçen her artığı tarıyor, çok geniş veri tabanıyla karşılaştırıp atığın türüne karar veriyor. DETAY
2023, arzu edilmeyen sıcaklık rekorlarıyla dolu olarak geçti. Bunların bir yenisi, Kasım ayında kaydedildi. Tahminlere göre, 17 Kasım'da ortalama küresel yüzey sıcaklığı ilk kez sanayi öncesi seviyelerin 2°C üzerine çıktı. Copernicus İklim Değişikliği Hizmetinden Sam Burgess, ölçülen sıcaklığın 2,06°C ile, 1850-1900 (veya sanayi öncesi) seviyelerinin 2°C üzerine çıktığını ifade etti. Bununla birlikte bulgunun geçici olduğunu eklemeyi de ihmal etmedi. DETAY
Avrupa Komisyonu, küresel enerji piyasasındaki bozulmaya yanıt olarak uygulamaya koyduğu 'REPowerEU' Planı kapsamında Macaristan'a 920 milyon euro aktarmaya hazırlanıyor. Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin hemen ardından uygulamaya konulan RePower EU, Avrupa Birliği'nin ithal fosil yakıtlardan uzaklaşmaya ve yeşil dönüşümü hızlandırmaya yönelik planı. DETAY
ABD Sahil Güvenliği, Louisiana kıyılarında, Meksika Körfezi'nde 1 milyon galondan fazla ham petrol kirliliğine sebep olan 67 mil uzunluğundaki boru hattındaki sızıntının kaynağını arıyor. DETAY
Penn State'in bildirdiğine göre, Pennsylvania Eyalet Üniversitesi'nden bilim insanları, yeni bir çalışmada şaşırtıcı bir bulguya eriştiler: Antarktika'daki deniz buzu kaybı buz tabakaları üzerine artan miktarda kar yağışına neden oluyor ve bu da küresel deniz seviyesindeki yükselişi sınırlandırıyor. DETAY
Üç İsviçreli marka, kullanılmış kahve kapsüllerinden elde edilen alüminyum kaplı bir katmana sahip, böylelikle de ısıyı koruyan bir dış mekan ceketi oluşturmak için iş birliğine gitti. DETAY
SAĞLIK
Tükürük, idrar ve kan gibi vücut sıvıları aracılığıyla Alzheimer veya Parkinson hastalığının biyolojik belirteçlerinin bulunması, araştırmacıların yeni ilaç ve tedavileri tanımlamasına ve geliştirmesine yardımcı olabilir. Geçen yıl bir grup araştırmacı, özellikle SARS-CoV-2 türleri için çok az sayıdaki molekülü dahi tespit edebilen kablosuz bir cihaz geliştirmişti. Son dönemde, cihazlarının Alzheimer ve Parkinson hastalığıyla bağlantılı molekülleri tespit edecek şekilde uyarlanabileceğini ortaya koydular. DETAY
Menopoza giren kadınların % 80'inden fazlası sıcak basmasından şikayetçidir. Önceki araştırmalar, sıcak basmalarının kişinin belirli hastalıklara yakalanma riskini artırabildiğini ve uykusunu olumsuz etkileyebildiğini ortaya koymuştu. Sorumlu Tıp Doktorları Komitesi'nden araştırmacılar, soya içeren az yağlı vegan diyetinin bağırsak mikrobiyomunda değişiklikler yaptığını ve bu değişikliklerden bazılarının menopoza bağlı sıcak basmalarında % 95'e kadar azalma yaratabildiğini buldu. DETAY
Daha derin uyumanızı sağlamak için beyni uyaran giyilebilir teknoloji, uykunuzda devrim vaat ediyor. DETAY
Bilim insanları, kanserli tümörlerin kalbine giden kapıları “patlatarak” onları ilaç tedavilerine açmanın bir yolunu buldular. Sistem, tümörün ilişkili kan damarlarını kaplayan hücreler üzerindeki bir 'zamanlayıcı bombayı' tetikleyerek çalışıyor. DETAY
Endonezya okullarında genellikle yemek alanları açık havada bulunuyor ve bu durum belirli bir sağlık riski taşıyor: Sineklerin çocukların ve yedikleri yiyeceklerin üzerine konması. Ülkenin sıcak ve nemli ikliminde sinekler ishal, dizanteri, tifüs ve kolera gibi hastalıkların yayılmasına sebep olabiliyor. Bu sorun özellikle pazarlara, çöplüklere ve diğer tercih edilen üreme alanlarına yakın okullarda daha da ciddi boyutlara ulaşıyor. On yıl önce Florida Üniversitesi'ndeki entomologlar, sarı rengin sinekleri uzak tuttuğunu keşfetmişlerdi. Sarı rengin sinekleri kovmadaki etkinliğini doğrulamak için yapılan bir pilot deneyin ardından boya firması Dulux, çeşitli okullardaki masaları, koltukları ve duvarları sarıya boyadı ve bu da böceklerin sayısında gözle görülür bir azalmaya yol açtı. DETAY
DİJİTAL / TEKNOLOJİ / BİLİM / YAPAY ZEKA
Teknoloji devi Meta, Sorumlu Yapay Zeka ekibini dağıtıyor ve onları Üretken Yapay Zeka çalışmalarına kaydırıyor. Dev teknoloji şirketinin bu planları, The Information'ın elde ettiği dahili bir not sayesinde ortaya çıktı. DETAY
NHS (İngiltere Ulusal Sağlık Sistemi), ABD casus teknoloji şirketi Palantir'le devasa yeni bir veri platformu oluşturmak için 330 milyon sterlinlik bir sözleşme imzaladı ve bu durum tartışmalara, hastaların tıbbi verileriyle ilgili gizlilik endişelerine yol açtı. DETAY
Geçtiğimiz hafta, önde gelen yapay zeka şirketi ve ChatGPT'nin yaratıcısı OpenAI, CEO'sunun kovulduğu, iki kez değiştirildiği ve sonunda geri getirildiği bir güç mücadelesine sahne oldu. İşin ilginç yanı, tüm bunlar beş günlük süre içinde gerçekleşti. Tuhaf şeyler sadece bizim ülkemizde olmuyor. DETAY
Telekom sektörü grubu GSMA Perşembe günü yaptığı açıklamada, Avrupa mobil veri trafiğinin, 5G'nin benimsenmesi ve 4G'ye geçişin etkisiyle 2028 yılına kadar üç katına çıkacağını ve bunların ağ yatırımları üzerinde baskı oluşturmaya devam edeceğini söyledi. DETAY
Başbakan Narendra Modi'nin teknolojiyle ilgili endişelerini dile getirmesinden bir gün sonra bir üst düzey bakan, Hindistan'ın deepfake'leri yönetmek için kurallar hazırladığını söyledi. DETAY
ChatGPT alternatifi olarak geliştirilen Claude 2.1 tek istemde bütün bir romanı okuyabiliyor. Anthropic'in en yeni LLM AI'si Claude 2.1, tek bir komut isteminde yaklaşık 150.000 kelimeyi sindirme kapasitesine sahip. Ayrıca bilgiyi 'halüsinasyona uğratma' olasılığı da eskisine göre daha az. DETAY
Yeni bir araştırma, kokuları sanal dünyalara getirmeyi amaçlıyor. Yakında meta evrenin kokusunu alabilme imkanına kavuşabiliriz. DETAY
ENERJİ / ULAŞIM
İsveçli şirket Northvolt , Altris AB ile "teknolojide bir atılım" gerçekleştiğini iddia ederek sodyum iyon pil işine giriyor. Elektrikli araçlar için SIB teknolojisine hızla geçiş yapan Çinli üreticilerin aksine Northvolt, enerji yoğunluğu artmadan önce başka bir kullanım senaryosuna öncelik verecek. DETAY
Elektrikli araçlar için endüktif şarj sistemlerinde uzmanlaşan İsrailli şirket Electreon, İsveç'te kablosuz şarjın iki yıl boyunca, elektrikli tahrike dönüştürülmüş küçük bir kamyonla gerçek operasyonda test edileceğini, ancak testin hareket halinde yapılmayacağını duyurdu. DETAY
SİBER GÜVENLİK
Siber suçlular pek güvenilir bir grup değildir. Örnek olay: Dolly.com. Cybernews araştırma ekibi, platformun bir fidye yazılımı saldırısına maruz kaldığına ve fidyenin en azından bir kısmını ödediğine ancak kandırıldığına inanıyor. Saldırganlar, ödemenin yeterince cömert olmadığından şikayet ederek çalınan verileri yayınlamış. DETAY
İNSAN
Yapay zeka, evcil hayvan olarak da işlev görebilecek gibi bir görüntü sergiliyor. Moflin, avuç içinize sığabilecek büyüklükte bir yapay-evcil hayvan. Yaptıklarınıza gerçek bir hayvanmış gibi tepki veriyor. Bu özellikleriyle de “akıllı oyuncak ödülü”nü almış. Eh, ara tatili de yaklaştı. İyi karne getirecek olan öğrencilerin ebeveynleri düşünsün… :)