Teleskop #83
Haftalık ufuk taraması…
"Gezegenimize yönelik en büyük tehdit, onu bizden başka birinin kurtaracağına dair olan inançtır." — Robert Swan
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK
Amazon yağmur ormanlarının büyük bir kısmı kuraklık, sıcaklık ve ormansızlaşmanın birleşik etkileri nedeniyle tehdit altında; bu durumun da bazı ekosistemleri bir devrilme noktasına itmesinden endişe ediliyor. Yine de daha geniş çaplı bir çöküş potansiyelinden bahsetmek için erken gibi görünüyor. DETAY
Güney Dakota Maden ve Teknoloji Okulu'ndan Gökçe Üstünışık ve meslektaşları, Washington eyaletindeki bir kompost yığınından yüksek sıcaklık ve basınca dayanıklı olduğu bilinen Geobacillus bakteri türlerini izole etti. Bu bakteriler aşırı koşullar altında karbondioksitin mineralizasyonunu hızlandırabiliyor. Bu tür mikroorganizmaların, yakalanan CO2 ile birlikte yeraltına enjekte edilmesi, sera gazının daha etkin bir şekilde depolanmasını sağlayabilir. DETAY
EY tarafından yapılan bir araştırma, enerji tüketicilerinin % 65'inin sürdürülebilir enerji seçimleri yapmaya nasıl başlayacaklarını bildiğini ancak % 70'inin bunu yapmak için daha fazla zaman veya para harcamaya gönüllü olmadığını ortaya koyuyor. DETAY
Erzincan’ın (Türkiye) İliç ilçesindeki altın madeni sahasında geniş bir bölgede toprak kayması meydana geldi. Milyonlarca metreküp toprak akarak yer değiştirdi. 9 işçi heyelan altında kaldı ve kurtarma çalışmaları sürüyor ancak henüz iyi bir haber maalesef alınamadı. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, bölgede şu ana kadar (altın madeninde üretim sırasında kullanılan siyanür nedeniyle) bir kirlilik tespit edilmediğini açıkladı. DETAY
LSEG'deki analistler Pazartesi günü yaptığı açıklamada, global karbon piyasasının değerinin 2023'te rekor kırarak 881 milyar Avro’ya (949 milyar dolar) ulaştığını ve bu rakamın bir önceki yıla göre % 2 artışa karşılık geldiğini söyledi. DETAY
Büyük şirketlerin çoğu, ESG verilerini ve raporlama yeteneklerini geliştiriyor. Söz konusu şirketler, önümüzdeki birkaç yıl içinde sürdürülebilirlikle ilgili yazılım ve iş gücü yeteneklerini geliştirmeye yönelik yatırımları artırmayı planlıyor. Bununla birlikte, profesyonel hizmetler firması KPMG US tarafından yayınlanan yeni bir anketin sonuçlarına göre, şirketlerin neredeyse yarısı ESG verilerini yönetmek için hâlâ spreadsheet kullanıyorlar. DETAY
Microsoft ve karbon giderme (CDR) çözümleri sağlayıcısı Neustark , biyogaz tesislerinden biyojenik karbonun çıkarılması ve Neustark'ın geri dönüştürülmüş inşaat malzemelerinde depolanması konusunda anlaşma sağladıklarını duyurdu. DETAY
Daily Telegraph'ta yer alan bir makalede, Asya'dan gelen sıvılaştırılmış doğal gaza (LNG) yönelik artan talep nedeniyle dünyanın iklim hedeflerini kaçırabileceği yönünde uyarı yapıldı. DETAY
SAĞLIK
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) yakın zamanda en son kanser vaka verilerini yayınladı ve küresel kanser vakalarının 2050 yılına kadar % 77 oranında artabileceği tahmininde bulundu. Uzmanlar çalışmada ayrıca olası nedenlerin neler olabileceğini ve hafifletme stratejilerini de açıkladılar. DETAY
Yakın zamanda yapılan bir çalışma, felç tedavisinde umut verici bir gelişmeyi vurguluyor. Araştırmacılar, kan pıhtıları sebebiyle felç geçiren iskemik felç hastalarının, felçten sonraki ilk iki hafta içinde intravenöz ginkgo biloba ekstraktı enjeksiyonu uygulandığında erken iyileşme aşamasında bilişsel işlevlerde iyileşmeler gösterdiğini buldu. DETAY
Ars Technica'nın raporuna göre, bu hafta tüm Medicare Advantage sigorta şirketlerine gönderilen bir uyarıda, bir hastanın bakılıp bakılamayacağını belirlemek veya bir prosedürün veya bireyin sigorta kapsamına girip girmediğine karar vermek için yapay zeka veya algoritmalar kullanamayacakları söylendi. DETAY
DİJİTAL / TEKNOLOJİ / BİLİM / YAPAY ZEKA
Son birkaç yıldır ABD yaptırımları Çin yarı iletken endüstrisini çıkmaza soktu. Çinli şirketler hâlâ günümüzün kullanımına yönelik çip üretebiliyor olsa da, belirli çip üretim teknolojilerini ithal etmelerine izin verilmiyor, bu da onların daha gelişmiş ürünler üretmesini neredeyse imkansız hale getiriyor. Ancak bir geçici çözüm var. Chiplets olarak bilinen nispeten yeni bir teknoloji Çin'e bu yasakları aşmanın, bir dereceye kadar kendine güvenmenin ve diğer ülkelere, özellikle de ABD'ye ayak uydurmanın bir yolunu sunuyor. DETAY
Gezegenimizin yörüngesinde dönen bir NASA teleskopu, Dünya'dan yüzde 30 ila 70 daha büyük ilgi çekici bir süper Dünya'yı tespit etti. Bu kayalık gezegen, 137 ışık yılı uzaklıkta başka bir güneş sisteminde yer alıyor ve uzayın genişliği değerlendirildiğinde nispeten yakın olduğu bile söylenebilir (bir ışık yılı yaklaşık 6 trilyon mil). TOI-715 b olarak adlandırılan gezegen, yaşanabilir bölgenin veya diğer adıyla "Goldilocks" bölgesinin yörüngesinde bulunuyor. DETAY
Dubai'deki Dünya Hükümetleri Zirvesi’ne video konferans yoluyla katılan OpenAI CEO’su Altman, herhangi bir kötü niyet içermese bile yapay zeka konusunda işlerin "korkunç derecede yanlış" gitmesinden korktuğunu söyledi. DETAY
Üretimsel yapay zeka girişimi Cohere'in yönettiği kar amacı gütmeyen Cohere for AI, yeni yapay zeka büyük dil modelini tanıttı. Aya adlı bu açık kaynaklı model "kitlesel olarak çok dilli" olarak tanımlanıyor ve 101 farklı dilde çalışabiliyor. Cohere'in paylaştığı bilgilere göre Aya'nın kapasitesi, mevcut açık kaynaklı modellerin kapsadığı dil sayısının iki katından fazlasına denk geliyor. DETAY
Dünyadaki mercan resifleri düşündüğümüzden neredeyse yüzde 25 daha büyük. Uydu görüntülerini, makine öğrenmesini ve mercan resifleri üzerinde yaşayan ve çalışan küresel bir insan ağından elde edilen yer bilgilerini kullanarak, fazladan 64.000 kilometrekarelik (24.700 mil kare) mercan resifleri bulunduğu açıklandı. Bahis konusu alan, neredeyse İrlanda büyüklüğüne karşılık geliyor. DETAY
ENERJİ / ULAŞIM
Bir dizi büyük Çinli batarya ve araba üreticisi, katı hal bataryalarının ticarileşmesini sağlamak için güçlerini birleştiriyor. Söz konusu ittifak, Çin hükümeti tarafından başlatıldı. DETAY
Shell, sıvılaştırılmış doğal gaza yönelik küresel talebin, Çin'deki endüstriyel talep ve Güney Asya ile Güneydoğu Asya'daki ekonomik kalkınmanın etkisiyle 2040'a kadar % 50'den fazla artacağını tahmin ettiğini söyledi. Petrol ve gaz devi Çarşamba günü yaptığı açıklamada, bunun gerekçesini Çin sanayiinin kömürden gaza yönelmesi ve Güney Asya ve Güneydoğu Asya ülkelerinin daha fazla LNG kullanması olarak ortaya koydu. DETAY
ABD'li pil hücresi geliştiricisi 24M, lityum metal piller için özel olarak geliştirilen Eternalyte adlı yeni bir elektroliti duyurdu. Sıvı elektrolitin döngü stabilitesini ve şarj kapasitesini önemli ölçüde iyileştirmesi bekleniyor. DETAY
ABD'li şirket Joby Aviation, Dubai Karayolu ve Ulaşım Otoritesi (RTA) ile 2026'nın başlarında uçan taksi hizmeti başlatmak için anlaşma imzaladı. Anlaşma, Joby'ye altı yıl boyunca Dubai'de hava taksileri işletmek için münhasırlık hakkı veriyor. DETAY
Fransız hükümeti Salı günü, yüksek gelir sahibi otomobil alıcılarının elektrikli ve hibrit araç satın alırken kullanabilecekleri sübvansiyonu % 20 oranında azalttı. DETAY
SİBER GÜVENLİK
Walmart, Delta Air Lines, T-Mobile, Chevron ve Starbucks gibi büyük ABD'li işverenlerin yanı sıra Nestle ve AstraZeneca gibi Avrupalı markalar da çalışanlarının Slack, Microsoft Teams ya da Zoom gibi uygulamalarda yaptıkları sohbetleri izlemek için yedi yıllık bir startup olan Aware'i kullanıyor. DETAY
Konum verilerinin nasıl kötüye kullanılabileceğini gösteren rahatsız edici bir örnek olarak, bir veri komisyoncusu şirketinin ABD çapında 600 üreme kliniğine yapılan kullanıcı ziyaretlerini takip ettiği ve daha sonra bilgileri kürtaj karşıtı bir kampanyaya verdiği iddia edildi. Bulgular, ödeme yapan müşteriler için "piyasa istihbaratı" ticareti yapan bir şirket olan Near Intelligence'ın faaliyetlerini araştıran Senatör Ron Wyden'den (D-Oregon) geldi. DETAY
İNSAN
Hollanda'nın 1977-1982 yılları arasında başbakanlığını yapan Dries van Agt, eşiyle birlikte "el ele" ötanazi yoluyla hayatına son verdi. Her ikisi de 93 yaşındaydı. DETAY
Bloomberg'in araştırmasına göre, geleneksel yayınların tüketimi azaldıkça halk haber alma konusunda Instagram, TikTok ve YouTube'a güvenir hâle geldi. Özellikle genç kuşak, akranlarına ve influencer’lara kulak vermeyi tercih ediyor. DETAY
