Teleskop #96
Haftalık ufuk turu…
in medio stat virtus (erdem ortada durur, uçlarda değil)
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK
Afganistan'ın kuzeyindeki sel felaketinde 300'den fazla kişi öldü; 1.000'den fazla ev yıkıldı. Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı bölgeye yardım gönderdi. DETAY
Yeni İklim Kaosu Fosil Yakıt Finansmanı Raporu 2024'e göre dünyanın en büyük bankaları, 2016 Paris Anlaşması'ndan bu yana sektöre 6,9 trilyon dolar “fosil yakıt finansmanı” sağladı. 196 ülke tarafından imzalanan Paris Anlaşması'nın hedefi, karbondioksit emisyonlarını azaltarak insan kaynaklı küresel ısınmayı sanayi öncesi seviyelerin 1,5 santigrat derece üzerinde sınırlamak. Ancak The Guardian'ın haberine göre, birçok ülkedeki özel çıkar grupları, verdikleri sözlerin aksine, büyümeye devam eden fosil yakıt şirketlerinin faaliyetlerini finanse etmeyi sürdürüyor. DETAY
Avrupa Menkul Kıymetler ve Piyasalar Otoritesi (ESMA), yatırım fonu isimlerinde ESG ve sürdürülebilirlikle ilgili terimlerin kullanımına yönelik kuralları duyurdu. Kurallar, sürdürülebilir yatırım fonları için gereken yatırım eşiklerini içeriyor ve henüz yeşil olmayan ancak çevresel sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşma yolunda pozitif bir yörüngede olan yatırımlar için bir geçiş kategorisi oluşturuyor. DETAY
St. Andrews Üniversitesi ve Oregon Eyalet Üniversitesi'nden araştırmacılar tarafından yürütülen yeni bir araştırmaya göre, karbondioksit atmosferde son 50.000 yılda olduğundan 10 kat daha hızlı artıyor. Bulgular, gezegenin tarihindeki ani iklim değişikliği dönemlerine ışık tutarken, günümüz iklim krizinin etkilerine dair de yeni bir anlayış sunuyor. DETAY
Associated Press'in haberine göre, Florida'nın Cumhuriyetçi valisi Ron DeSantis, iklim değişikliğini eyalette “daha düşük öncelik” haline getiren ve eyalet tüzüklerinden büyük ölçüde silinmesini öngören yeni yasayı imzaladı. DETAY
Excélsior'un haberine göre, geçen hafta Meksika'da yüksek sıcaklıklar çok sayıda ölüme yol açtı; bunların arasında kuzeydeki San Luis Potosí eyaletinde sıcak çarpması nedeniyle evinde ölen 60 yaşındaki bir erkek de var. Gazete, "bu vakaların yaşlı ve düşük gelirli insanların aşırı sıcak hava dalgalarına karşı savunmasızlığını ortaya çıkardığını" belirtiyor. Ayrı bir haberde, sıcaklığın 50°C'yi aştığı San Luis Potosí de dahil olmak üzere iki eyalette sarı başlı papağanlar ve kırmızı taçlı amazonlar gibi kuşların da öldüğü bildirildi. DETAY
Romanya'nın Țarcu dağlarına yeniden bırakılan 170 bizondan oluşan sürü, 43,000 arabanın bir yıl boyunca trafikten çekilmesine eşdeğer CO2 emisyonlarının depolanmasına yardımcı olabilir. Bu araştırma, hayvanların iklim krizinin bazı etkilerini hafifletmeye nasıl yardımcı olabileceğini gösteriyor. DETAY
Microsoft, çok daha fazla bilgi işlem gücü gerektiren ve çoğu yazılımdan daha fazla elektrik tüketen üretken yapay zekanın artan kullanımını desteklemek amacıyla veri merkezlerini genişletmek için bu yıl 50 milyar dolardan fazla yatırım yapacağını söyledi. DETAY
SAĞLIK
Yeni sentetik bir bileşik olan krezomisinin, antibiyotiğe dirençli bakterilerin birçok türünü öldürdüğü ortaya çıktı. DETAY
50.000 yıllık Neandertal iskeletlerinin genetik analizi, modern insan patojenleriyle ilişkili üç virüsün kalıntılarını ortaya çıkardı ve araştırmacılar bunların yeniden yaratılabileceğini düşünüyor. (Korku filmlerinde senaryo olarak görmeye alıştığımız birçok şey de artık haber sütunlarında yer almaya başladı) DETAY
Cerrahlar, bir robota yaraları dikmek ve kan damarlarını genişletmek gibi küçük görevleri yerine getirme talimatı vermek için ChatGPT benzeri bir arayüz kullanabilir. Cerrahi robotlar onlarca yıldır kullanılıyor ancak bunlar normalde tamamen bir insan tarafından kontrol ediliyor. Araştırmacılar artık bir operasyonun bazı kısımlarını insan yardımı olmadan gerçekleştirebilecek otonom versiyonlar geliştiriyorlar, ancak hassas kontrol eksikliği nedeniyle bunlarla çalışmak insanlar için zor olabiliyor. DETAY
DİJİTAL / TEKNOLOJİ / BİLİM / YAPAY ZEKA
OpenAI, GPT-4 modelinin bir iterasyonu olan GPT-4o’yu piyasaya sürdü. Bu güncellenmiş model, metin, görüntü ve ses alanındaki yetenekleri geliştirerek “çok daha hızlı” bir performans sunuyor. OpenAI CTO’su Mira Murati, pazartesi günü yapılan canlı yayın duyurusunda, GPT-4o’nun tüm kullanıcılar için ücretsiz olacağını ve ücretli kullanıcıların “beş kat daha fazla kapasite sınırlarına” sahip olmaya devam edeceğini belirtti. DETAY
Beyaz Saray, süper güçlerin hızla gelişen teknoloji üzerinde çatışmadan kaçınmaya çalışırken, ABD yetkililerinin Çin'in yapay zeka kullanımındaki "yanlış kullanımı" konusunda ilk resmi ikili görüşmelerde endişelerini dile getirdiğini söyledi. DETAY
Accenture tarafından yayımlanan bir araştırmaya göre İtalyan şirketleri, üretken Yapay Zekanın (AI) genelleştirilmiş kullanımıyla yarattıkları katma değeri 2030 yılına kadar yaklaşık 50 milyar avro (54,30 milyar dolar) artırabilir. Araştırma, "Made in Italy" sloganını destekleyen bir iş grubu olan Leonardo Komitesi'nin Roma'daki yıllık toplantısında sunuldu. DETAY
Silikon Vadisi firması Cerebras Systems, Alman teknoloji startup’ı Aleph Alpha'ya bir süper bilgisayar sistemi tedarik edeceğini ve bu sistemin Alman Silahlı Kuvvetleri için yapay zeka geliştirmek için kullanılacağını açıkladı. DETAY
Güç ölçeğinde X8.7'de ölçülen bir güneş patlaması, geçtiğimiz hafta sonu canlı kutup ışıklarına yol açan güneş fırtınalarından sorumlu olan güneş lekesi bölgesi olan AR 3664'te ortaya çıktı. Bu, mevcut döngünün en güçlü güneş patlaması. Öyle ki, 2017'den bu yana en güçlüsü ve rahatlıkla şimdiye kadar ölçülen en iyi 20 güneş patlaması arasında yer alıyor.
Open AI’ın Sora'sını takiben, Google dün gerçekleşen I/O geliştirici etkinliğinde yeni üretken yapay zeka video modeli Veo'yu tanıttı. Paylaşılan bilgilere göre; Veo, 1080p çözünürlükte yüksek kalitede ve bir dakikadan uzun videolar üretebiliyor. Üretilen videolar, çok çeşitli görsel ve sinematik stillere sahip olabiliyor.
Google'ın eğitime odaklanan yeni yapay zeka modeli: LearnLM. Öğrencilere destek olması için üretilen LearnLM, Google Arama, Android, YouTube ve Gemini sohbet robotu gibi diğer hizmetlerle de bir araya gelebiliyor. DETAY
Kara deliklerin etrafında “dalma bölgesi” olarak adlandırılan garip bir alan ilk kez tespit edildi. Maddenin bir kara deliğin etrafında dönmeyi bırakıp doğrudan kara deliğin içine düştüğü bu alan, Albert Einstein'ın genel görelilik teorisi tarafından tahmin edilmişti ancak daha önce hiç gözlemlenmemişti. DETAY
ENERJİ / ULAŞIM
Biden yönetimi, diğer ürünlere yönelik ithalat vergilerinin yanı sıra Çin'den elektrikli araç (EV) ithalatına da yüzde 100'e kadar yeni tarifeler koymayı planlıyor. The New York Times'ın haberine göre, gümrük vergileri, eski Başkan Donald Trump'ın 2018 yılında Çin'e uyguladığı 300 milyar dolardan fazla ithalat vergisinin gözden geçirilmesinin ardından geldi. Biden'ın Enflasyon Azaltma Yasası tarafından sübvanse edilen sektörlerdeki artışlarla birlikte Trump'ın vergilerinin çoğunun devam etmesi bekleniyor. DETAY
Dünya Bankası ve Türkiye, yenilenebilir enerji uygulamalarını geliştirmek üzere 1 milyar dolarlık anlaşma imzaladı. Anlaşma, Ulusal Enerji Planını destekleme kapsamında; Türkiye’nin düzenleme ihtiyacı gösteren güneş enerjisi piyasasının kurularak genişletilmesine ve bir batarya depolama programının pilot uygulamasının gerçekleştirilmesine yardımcı olacak. DETAY
SİBER GÜVENLİK
Tartışmalı sosyal medya kişiliği Andrew Tate'in bir öğrenme platformu olan The Real World, yaklaşık bir milyon kullanıcı bilgisi ve 22 milyondan fazla mesajın sızmasına sebebiyet verdi. DETAY
İnsanlar, sizi hack’lemek isterse nereye gider? Sıfır-günü pazarı videosu ilginizi çekebilir.
FBI'ın, BreachForums'u (siber suç sitesi) tamamen ortadan kaldırma mücadelesi devam ediyor. BreachForums alan adı ve ilgili Telegram kanalının ekran görüntülerine göre FBI ve DOJ, siber suç forumunun sitesine el koydu ve Çarşamba günü de en son yöneticisine ait bir Telegram kanalını ele geçirdi. DETAY
İNSAN, MERAK
Beethoven'ın saçında yapılan yeni bir analiz, bestecinin hayatının sonlarına doğru kurşun zehirlenmesi yaşadığını gösterdi. 1827'de, 56 yaşında ölen büyük besteciye ilişkin testler, muhtemelen kurşunla tatlandırılmış şarap içmekten dolayı arsenik ve cıvanın yanı sıra inanılmaz derecede yüksek kurşun seviyelerini ortaya çıkardı. Araştırmacılar kurşun zehirlenmesinin besteciyi öldürmek için yeterli olacağına inanmıyor ancak bestecinin iyi bilinen mide-bağırsak sorunlarına ve sağırlığına katkıda bulunmuş olabileceğini tahmin ediyor. DETAY
Peru'da Devlet Başkanı Dina Boluarte hakkında, gözaltına alınan kardeşini soruşturan özel bir polis gücünü dağıttığı gerekçesiyle soruşturma başlatıldı. DETAY
Jeolojik araştırmalar, eski Mısır piramitlerinin çoğunun Nil Nehri'nin artık kurumuş bir kolu boyunca inşa edildiğini ortaya çıkardı. Bu, ünlü Büyük Gize Piramidi de dahil olmak üzere bu piramitlerin neden ince, kurak ve yaşanmaz bir arazi şeridinde kümelendiğini açıklayabilir. Avustralya'nın Sidney kentindeki Macquarie Üniversitesi'nden Tim Ralph, "Antik çağlardan beri Nil, Mısır yerleşimlerinin geçimini sağlayıcı ve geçmişte malların ve inşaat malzemelerinin taşınmasına olanak sağlayan ana su koridoru olarak işlev görüyor" diyor. DETAY
